В обществе растет репутация тех, кто преследуется властями

В обществе растет репутация тех, кто преследуется властями

Интервью/2020 Май 11 (Понедельник) 11:38:54/ Печатная версия/ English Azərbaycan/ ASTNA.biz/

В последнее время усилилось давление на оппозиционное сообщество, особенно на членов Национального совета и Партии Народного фронта Азербайджана, которую правительство называет радикальным крылом. Арест Тофига Ягублу, члена Координационного центра Национального совета, слежка за домом Али Керимли и лишение его Интернета, а также административные аресты других членов партии и оппозиции дают основания утверждать это. Чего же опасается правительство, если предпринимает такие шаги в условиях карантинного режима? Политический обозреватель Насими Мамедли отвечает на вопросы ASTNA.

***

- Насими бей, в последнее время усилилось давление на часть оппозиции, в частности, на членов Национального совета и Партии Народного фронта. Интернет Али Керимли был отключен, журналисты, посещавшие его дом, подвергались преследованиям, в доме  Саадата Джахангира был проведен обыск,  административному аресту подверглись   несколько членов и сторонников партии, Тофик Ягублу был арестован и так далее. Почему все это происходит? Чем обеспокоены те, кто этим занимается?

Nəsimi Məmmədli - Хотя репрессивная политика правительства в отношении оппозиции продолжается уже много лет, в последние дни она стала более жесткой. Это проявление системной политики.  Для  правительства, которое не проводит демократических выборов, душит независимую прессу, не допускает свободу собраний и выражения мнений,  разрушает независимое гражданское общество, вести себя иначе невозможно.

Правительство всегда занимало непримиримую  позицию против тех, кто протестует против концентрации власти  в одних руках, против грубых нарушений закона и бесправия, а также против тех, кто аргументировано и смело критикует правительство.

Социально-экономический и финансовый кризис, вызванный плохим управлением,  еще более усугубился  из-за падения цены на нефть.  Недовольство и напряжение в обществе не утихают. Несмотря на то, что  проблемы в стране растут во всех областях, их решение становится все труднее. В поведении правительства  явно проявляется  беспокойство и агрессия.

С  одной стороны, оно пытается отвлечь внимание оппозиции от общих проблем, помешать ее организации, а с другой стороны, сохранить атмосферу страха в обществе.

- Существует мнение, что эти шаги сознательно предпринимаются неким крылом правительства для повышения престижа Национального совета, партии Народного фронта, в частности, Али Керимли. Другими словами, именно они подвергаются   наибольшему  давлению,  поэтому они и являются реальной оппозицией, насколько это логично?

- Прежде всего следует отметить, что власть полностью монолитна. В правительстве нет никого, кто мог бы противостоять воле и политике президента. Репрессивная политика, проводимая против Али Керимли, Национального совета и Партии Народного фронта, не может быть самодеятельностью  какого-то крыла власти. 

Неоспорим тот факт, что в обществе растет авторитет  любого человека или организации, которые подвергаются давлению властей. В любом обществе среди простых людей растет симпатия к силам, борющимся против власти, обретшей  образ несправедливости, жестокости, гнета.

Хотя подавление Али Керимли и его организации повысило их авторитет, преследуемая властями цель состоит в том, чтобы воспрепятствовать деятельности этой организации и ликвидировать ее.  Власть непримирима в  отношении  любого  человека  или организации, в которых видит  реальную угрозу для себя.

Если вы помните, в различные  времена было множество  людей и организаций, которые подвергались репрессивной политике правительства. Несколько лет назад были арестованы самые профессиональные и влиятельные правозащитники страны. Хотя они и были освобождены после серьезного международного давления, тем не менее,  их деятельность в стране была фактически приостановлена, а многие так и остались в  политической  иммиграции.

Преследованиям и арестам подверглись даже известные журналисты-расследователи и активисты гражданского общества.

И сегодня аналогичное отношение  сохраняется к инакомыслящим верующим и организациям, которые они представляют.

Аресты и репрессии направлены не на то, чтобы поднять чей-то  авторитет, а на то, чтобы блокировать, подавлять и нарушать эту  деятельность.

- В своем выступлении президент говорит, что никто не будет преследоваться за свои политические взгляды. Но с другой стороны, мы видим противоположное сказанному президентом.  Может  те, кто делают это, пытаются сделать  президента неправым?

- Я хотел бы еще раз отметить, что в стране нет механизма или чиновника, который искажал бы и саботировал волю президента. На самом деле, объяснение этого вопроса очень просто. В своем выступлении президент очень четко определил для своего правительства рамки «оппозиции».   Никто из тех, кто принимает эти рамки,  не  преследуется  и не будет преследоваться. Однако деятельности и политическим взглядам всех,  кто не принимают рамки эти, будут чиниться серьезные препятствия.  Избиратели не определяют власть и оппозицию в нашей стране. Гарантией преемственности власти является не демократия, а административно-принудительные  средства.  И сохранить власть такими методами он все еще способен.  Власть видит оппозицию, сформированную диссидентами и протестующими, как "несистемную" оппозицию и стремится вывести ее из строя.

-Интересно также, что все происходило в карантинный период.  Что же такое могло в этот период произойти, что на него пришлись все эти события?  В целом кому выгодно подавлять

- В целом, за годы независимости мы не были свидетелями нормальных  отношений между властью и оппозицией в стране. Оппозиция утверждает, что власть была захвачена силой. В свою очередь, власть не принимает  бесконтрольную оппозицию. «Карантинный период» власть рассматривает, как дополнительную возможность   полностью подавить и ослабить несистемную оппозицию. Власть обеспокоена наличием силы, которая бы могла стать локомотивом протестных  сил в пост-пандемический период.  Успех демократических политических процессов в несвободных странах  во многом зависит от мобилизации общества вокруг единой организации и единого лидера. Правительство пытается предотвратить эту угрозу, пока она не возросла.

-Что можно сделать, чтобы наладить нормальный диалог между этим правительством и оппозицией в Азербайджане? Чтобы они смотрели  друг на друга не как враги, а как люди одной и той же нации, но с  разными взглядами и  относились бы  друг к другу с уважением?

-Правительство не заинтересовано в нормальном развитии отношений с реальной оппозицией. Без серьезного социального кризиса, широкомасштабной  политической  активности  и волны протестов в обществе  власть  никогда не будет склонна к нормализации  отношений с  реальной оппозицией. Правительство настолько одержимо единовластием, что не представляет даже, что  когда-то  оно может быть смещено.  Власть не идет ни на какие  шаги,  которые могли бы вызвать малейшее колебание или угрозу ее вечности.  В нашей стране пока еще нет  почвы  для диалога между властью и оппозицией. Одна сторона обладает очень жесткой силой,  а другая сторона находится в наручниках под тотальным давлением.

Правительство создало желаемую среду и не  заинтересовано в ее добровольном изменении.

Активная и независимая часть общества все еще наблюдает за общественно-политическими процессами со стороны.  Разрозненная и бессистемная деятельность лидеров общественного мнения также оказывает негативное влияние на организацию и подготовку общества. Сегодня более важной, чем диалог между правительством и оппозицией, является мобилизация активистов вокруг человеческих ценностей, таких как справедливость, достоинство и свобода.

The reputation of those persecuted by the authorities is growing in society

The reputation of those persecuted by the authorities is growing in society

Interview/  2020 May 11 ( Monday )  11:38:54/ Print version/ Русский Azərbaycan/ ASTNA.biz

Recently, pressure has increased on the opposition community, especially on members of the National Council and the Azerbaijan Popular Front Party (APFP), which the government calls the radical wing. The arrest of Tofig Yagublu, a member of the Coordination Council of the National Council, keeping under control of Ali Karimli's house and the deprivation of him from the Internet, and the administrative arrests of other party members and the opposition give grounds to say so.But what is the government afraid of by taking these steps in the special quarantine regime?Political commentator Nasimi Mammadli answered ASTNA's questions on the subject.

***

- Nasimi bey, recently the pressure on a part of the opposition, in particular, the members of the National Council and the APFP, has increased. Ali Karimli's Internet was cut off, journalists visiting his home were harassed, Saadat Jahangir's house was searched and she was interrogated, several party members and supporters were administratively arrested, Tofig Yagublu was arrested, and so on. Why is all this happening? What are those who do this worried about?

Nəsimi Məmmədli - Although the government's repressive policy against the opposition has been going on for many years, it has become more severe in recent days. This is a manifestation of a systemic policy. Behaving differently is impossible for a government that does not hold democratic elections, stifles the independent press, does not allow freedom of assembly and expression, and destroys an independent civil society.

The government has always taken an uncompromising stance against those who protest against the concentration of power in one hand, gross violations of the law and lawlessness, as well as those who = criticize the government with arguments and courage.

The socio-economic and financial crisis caused by poor governance has more deepened as oil prices have fallen. Dissatisfaction and tension in society do not subside. Although the problems in the country are growing in all areas, their solutions are becoming increasingly difficult. The authorities are openly expressing their concern and anger in their own behavior.

On the one hand, it tries to divert the attention of the opposition from common problems, to hinder its organization, and on the other hand, to maintain a climate of fear in society.

- There are opinions that these steps are taken deliberately by some wing of the government in order to increase the prestige of the National Council, the APFP, specifically Ali Karimli. In other words, to form the opinion that they are the ones who are under the most pressure; therefore, they are the real opposition. How logical are these ideas?

- First of all, let us note that the government is completely monolithic. There is no one in the government who can oppose the will and policy of the President. The repressive policy pursued against Ali Karimli, the National Council, and the Popular Front Party cannot be an "amateurism" of any "wing" of the political government.

It is an undeniable fact that the reputation of any person or organization under pressure from the authorities is growing in society. In any society, there is growing sympathy among ordinary people for the forces fighting against the government, which forms an unjust, cruel, oppressive, ruthless image.

Although the pressure on Ali Karimli and his organization has increased their prestige, the aim is to obstruct and disrupt the activities of these organizations. The government is uncompromising towards any person or organization that sees a real threat to itself.

If you remember, at different times, there were many individuals and organizations that were subjected to the repressive policy of the government. A few years ago, the country's most professional and influential human rights defenders were arrested. Although they were released after severe international pressure, their activities in the country were virtually suspended. Many are still living as political immigrants.

Furthermore, well-known investigative journalists and civil society activists were also harassed and arrested.

At the same time, today, the same attitude still continues towards the opposition believers with increasing authority and influence in society, and the institutions to which they belong.

Arrests and repressions are not aimed at raising someone's prestige, but at cutting someone off, stifling and disrupting someone's activities.

- In his speech, the President says that no one will be persecuted for their political views. But on the other hand, we see the opposite of what the President said. Maybe those who do this are trying to make the president wrong?

- I would like to note once again that there is no mechanism or official in the country to distort and sabotage the will of the President. In fact, the explanation of this issue is very simple. In his speech, the President very clearly defined the framework of the "opposition" to his government. No one who adopts that framework is persecuted and will not be persecuted. However, those who do not adopt this framework, their political views are not accepted and their activities are seriously hampered. Voters do not determine the government and the opposition in our country. The guarantee of the continuity of the government is not a democracy, but the means of administrative force. It is still able to retain power in these ways. It sees the opposition, formed by dissidents and protesters, as an "out-of-system" opposition and seeks to disrupt it.

- It is also interesting that everything happened during the quarantine period. So what could have happened during this period that these steps were taken? Who benefits from suppressing the opposition in general?

- In general, in the post-independence years, we have not witnessed the normal government-opposition relations in the country. The opposition claims that the government was seized by force. And the government does not accept the existence of opposition beyond its control. The government sees the "quarantine period" as an additional opportunity to completely crush and weaken the out-of-system opposition. During the post-pandemic period, it is concerned about the existence of a force in the country that could be locomotive for possible mass protests. The success of democratic political processes in non-free countries depends on the mobilization of society around a single organization and a single leader. The government is trying to prevent this threat before growing.

- What can be done to establish a normal dialogue between this government and the opposition in Azerbaijan? What can be done to make them look at each other not as enemies, but as different-minded people of the same nation, and treat each other with respect?

                                                         

- The government is not interested in the normal development of relations with real opposition. Without a severe social crisis, large-scale political activism, and a wave of protests in society, it will never tend to normalize relations with the real opposition. The government is so obsessed with authoritarianism that it has no idea when it will change. It does not take any steps that could cause the slightest hesitation or threat to its eternity. There has been no basis for dialogue between the government and the opposition in our country yet. One side has a very violent power and the other side is handcuffed under total pressure.

The government has created the environment it wants and is not interested in changing it voluntarily.

The active and independent part of society is still watching the socio-political processes from the outside. The scattered and unsystematic activities of public opinion leaders also have a negative impact on the organization and preparation of society. What is more important today than the dialogue between the government and the opposition is to achieve the mobilization of activists around human values such as justice, dignity, and freedom.

Hakimiyyət tərəfindən təqib olunanların nüfuzu cəmiyyətdə artır

Hakimiyyət tərəfindən təqib olunanların nüfuzu cəmiyyətdə artır
Müsahibə: 2020 May 11 ( Bazar ertəsi )  11:38:54 English-Русский.  ASTNA.biz / Turan.az/

Son vaxtlar müxalifət cameəsinə, xüsusən də iqtidarın radikal qanad adlandırdığı Milli Şura və Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasının üzvlərinə qarşı təzyiqlər artıb. Milli Şuranın Koordinasiya Şurasının üzvü Tofiq Yaqublunun həbsi, Əli Kərimlinin evinin nəzarətə götürülməsi və internetdən məhrum edilməsi, digər partiya üzvlərinin və müxaliflərin inzibati həbsləri belə deməyə əsas verir. Bəs görəsən xüsusi karantin rejimində hakimiyyət bu addımları atmaqla nədən ehtiyyatlanır?Siyasi şərhçi Nəsimi Məmmədli mövzu ilə bağlı ASTNA-nın suallarını cavablayıb.

***

-Nəsimi bəy, son vaxtlar müxalifətin bir hissəsinə, konkret Milli Şura və AXCP üzvlərinə qarşı basqılar artıb. Əli Kərimlinin internetinin kəsilməsi, onun evinə gedən jurnalistlərə basqılara məruz qalması, Səadət Cahangirin evində axtarış aparılması və dindirilməsi, bir neçə partiya üzvü və təəəsübkeşinin inzibati həbsi, Tofiq Yaqublunun həbsi və.s. Bütün bunlar nəyə görə baş verir? Bunu edənlər nədən narahatdırlar?

Nəsimi Məmmədli -İqtidarın müxalifətə yönəlik basqıçı siyasəti uzun illərdir davam etsə də, son günlər daha kəskin xarakter alıb. Bu, sistemli bir siyasətin təzahürüdür. Demokratik seçki keçirməyən, müstəqil mətbuatı boğan, sərbəst toplaşmaq və ifadə azadlığına imkan verməyən, müstəqil vətəndaş cəmiyyətini sıradan çıxaran iqtidarın fərqli bir davranış sərgiləməsi mümkün deyil.

Hakimiyyətin tək əldə cəmləşməsinə, kobud qanun pozuntularına və hüquqsuzluğa etiraz edən, habelə, hökuməti arqumentli və cəsarətlə tənqid edən şəxslərə qarşı iqtidar həmişə barışmaz mövqe göstərib. 

Pis idarəetmədən qaynaqlanan sosial-iqtisadi və maliyyə böhranı neftin ucuzlaşması nəticəsində daha da dərinləşib. Cəmiyyətdə narazılıq və gərginlik səngimir. Ölkədə hər sahədə problemlər artsa da onların həlli imkanları getdikcə çətinləşir. İqtidar öz davranışlarında açıq-aşkar təşviş və qəzəbini biruzə verir.

Bir tərəfdən müxalifətin diqqətini ümumi problemlərdən yayındırmağa, təşkilatlanmasına əngəl olmağa, digər tərəfdən isə cəmiyyətdə qorxu mühitini saxlamağa çalışır.

-Belə bir fikirlər var ki, bu addımları hakimiyyətin hansısa qanadı bilərəkdən atır ki, Milli Şuranın, AXCP-nin,  konkret olaraq Əli Kərimlinin nüfuzu artsın. Yəni ən çox basqıya məruz qalan onlardır və deməli əsl müxalifət də bunlardır fikrini formalaşdırmaq üçün. Bu fikirlər nə dərəcədə məntiqlidir?

-Öncə onu qeyd edək ki, iqtidar tamamilə monolitdir. Hakimiyyət daxilində ölkə başçısının iradəsinə və siyasətinə qarşı gələ biləcək kimsə yoxdur. Əli Kərimliyə, Milli Şuraya və AXCP-yə qarşı həyata keçirilən repressiv siyasət hakimiyyətin hansısa “qanadı”nın “özfəaliyyəti” ola bilməz.

İqtidarın basqısına məruz qalan istənilən şəxsin və qurumun cəmiyyətdə nüfuzunun artması danılmaz faktdır. İstənilən cəmiyyətdə ədalətsiz, qəddar, zalım, mərhəmətsiz obrazı formalaşan  iqtidarla mübarizə aparan qüvvələrə sadə insanlar arasında rəğbət artır.

Konkret olaraq Əli Kərimliyə və mənsub olduğu təşkilata qarşı basqılar onların nüfuzunu artırsa da, məqsəd bu qurumların fəaliyyətini əngəlləməyə və sıradan çıxarmağa hədəflənib.  İqtidar özünə real təhlükə gördüyü istənilən şəxsə və quruma qarşı barışmaz davranır.

Xatırlayırsınızsa, müxtəlif zamanlarda iqtidarın basqıçı siyasətinə məruz qalan çoxsaylı şəxslər və qurumlar olub. Bir neçə il öncə ölkədə insan hüquqlarının ən peşəkar və nüfuzlu müdafiəçiləri həbs olunmuşdu. Sərt beynəlxalq basqılardan sonra həbsdən azad edilsələr də, ölkədə fəaliyyətləri faktiki dayandırıldı. Bir çoxları bu gün də siyasi mühacir həyatı yaşayır.

Habelə, tanınmış araşdırmaçı jurnalistlərə, vətəndaş cəmiyyətinin fəal nümayəndələrinə qarşı da bu basqılar və həbslər həyata keçirilmişdi.

Eyni zamanda cəmiyyətdə nüfuzu və təsiri artan müxalif mövqeli dindarlara, onların mənsub olduğu qurumlara qarşı da eyni yanaşma bu gün də davam edir.

Həbs və basqılar kiminsə nüfuzunu yüksəltməyə deyil, önünü kəsməyə, fəaliyyətini boğmağa və sıradan çıxarmağa yönəlib. 

-Prezident çıxışında deyir ki, heç kim siyasi baxışlarına görə təqib olunmayacaq. Amma o biri tərəfdə biz prezidentin dediklərinin əksini görürük.  Bəlkə elə bunu edənlər prezidenti səhv çıxarmağa çalışırlar?

-Bir daha qeyd edim ki, ölkədə prezidentin iradəsini təhrif və sabotaj edəcək mexanizm və məmur yoxdur.  Əslində bu məsələnin izahı çox sadədir.  Prezident öz çıxışında çox açıq şəkildə iqtidarına “müxalifət”in çərçivəsini müəyyən edib. Həmin çərçivəni qəbul edən heç kəs təqib olunmur və olunmayacaq. Ancaq bu çərçivəni qəbul etməyən kim varsa onların siyasi baxışları qəbul edilmir və fəaliyyətinə də ciddi əngəl yaradılır. Ölkəmizdə iqtidarı və müxalifəti seçici müəyyən etmir. İqtidarın davamlılığının qarantiyası demokratiya deyil, inzibati-zor vasitələridir. Hakimiyyəti də bu üsullarla əldə saxlamağa hələki qadirdir. Narazı və etirazçı insanların birləşərək təşkil etdiyi müxalifətə “sistemdənkənar” müxalifət kimi baxır və sıradan çıxarmağa çalışır.

-Bütün baş verələrin karantin dövrünə təsadüf etməsi də maraqlıdır. Yəni bu dövrdə nə baş verə bilərdi ki, bu addımlar atılır? Ümumiyyətlə müxalifəti sıxışdırmaq kimin xeyrinədir?

-Ümumiyyətlə, müstəqillikdən sonrakı illərdə ölkədə iqtidar-müxalifət münasibətlərinin normal olmasının şahidi olmamışıq. Müxalifət iqtidarın zorla zəbt edildiyini iddia edir. İqtidar isə öz nəzarətindən kənar müxalifətin varlığını qəbul etmir. İqtidar “karantin dövrü”nə  sistemdənkənar müxalifəti tam əzmək və zəiflətmək üçün əlavə imkanlar kimi baxır. Post-pandemiya dövrü ölkədə ehtimal olunan kütləvi etirazlara lokomotivlik edə biləcək qüvvənin mövcudluğundan narahatdır. Qeyri-azad ölkələrdə demokratik siyasi proseslərin uğurlu nəticəsi cəmiyyətin vahid təşkilat və vahid lider ətrafında səfərbər olmasından çox asılıdır. İqtidar bu təhlükənin qarşısını böyümədən almağa çalışır.

Nə etmək olar ki, Azərbaycanda bu hakimiyyətlə müxalifət arasında normal dialoq yaransın? Onlar bir-birinə düşmən kimi deyil, eyni millətin fərqli düşüncəli insanı kimi baxsınlar və bir-birinə hörmətlə yanaşsınlar?

İqtidar gerçək müxalifətlə münasibətlərin normal inkişafında maraqlı deyil. Cəmiyyətdə ağır sosial böhran, irimiqyaslı siyasi fəallıq və etiraz dalğası olmasa, heç vaxt real müxalifətlə normal münasibətlərə meyl etməyəcək. İqtidar təkhakimiyyətliliyə elə aludə olub ki, onun nə zamansa dəyişməsini təsəvvür belə etmir. Hakimiyyətinin əbədiliyinə zərrə qədər tərəddüd və təhlükə törədə bilən heç bir addıma  getmir. Ölkəmizdə iqtidar-müxalifət dialoqu üçün hələ zəmin yaranmayıb. Bir tərəf çox zorakı gücə sahibdir, digər tərəf isə total basqı altında əl-qolu bağlıdır.

İqtidar istədiyi mühiti yaradıb və bunu könüllü dəyişməkdə maraqlı deyil.

Cəmiyyətin fəal və müstəqil kəsimi hələ də ictimai-siyasi prosesləri kənardan seyr edir. İctimai rəy liderlərinin dağınıq və sistemsiz fəaliyyəti də cəmiyyətin təşkilatlanmasına və hazırlığına mənfi təsir göstərir. Bu gün iqtidar-müxalifət dialoqundan daha vacib olan, fəal şəxslərin ədalət, ləyaqət, azadlıq kimi bəşəri dəyərlər ətrafında səfərbərliyinə nail olmaqdır.

İqtidarın hədəfi kimə və nəyə istiqamətlənib?

Ölkədə uzun müddətdir həllini gözləyən çoxsaylı sosial, iqtisadi, maliyyə, hüquqi və siyasi problemlər mövcuddur. Xüsusilə də son dövrlər neftin kəskin ucuzlaşması, COVİD-19 pandemiyasının doğurduğu yerli və qlobal böhran problemlərin həllini daha da çətinləşdirib. Ölkənin maliyyə imkanlarının çox yaxşı olduğu vaxtlarda bu problemləri həll edə bilməyən iqtidar, indiki əlverişsiz vəziyyətdə daha da çarəsiz görünür.

Bir tərəfdən həyati əhəmiyyətli sosial durum pisləşir, digər tərəfdən isə onların həlli imkanları məhdudlaşır. İqtidarın iqtisadi-siyasi islahatlar vədinə inanmayan, növbədənkənar parlament seçkisinin nəticələrini qəbul etməyən müxalifətə və müstəqil ictimaiyyət nümayəndələrinə yeni-yeni narazı insanların qoşulması prosesi aktuallaşır.

Müşahidələr və təhlillər göstərir ki, iqtidar ölkədə ictimai-siyasi və psixoloji durumu süni şəkildə gərginləşdirməklə xalqın diqqətini idarəetmənin bacarıqsızlığından yayındırmağa, narazı insanların mütəşəkkil təşkilatlanmasına əngəl olmağa çalışır. Hətta yerli və beynəlxalq ictimaiyyətin etirazlarına baxmayaraq müxalifətə qarşı repressiv davranışlarını da genişləndirir.

İqtidar post-pandemiya dövründə cəmiyyətdə yarana biləcək irimiqyaslı sosial dalğalanmadan dərin təşviş keçirir. Üzləşdiyi gərgin və əsəbi mühitdə doğru qərarlar qəbul edə bilmir. Elə düşünür ki, gerçək müxalifəti cəmiyyətdən təcrid etsə gələcək sosial-siyasi prosesləri idarəolunan istiqamətə yönəltmək xeyli asanlaşacaq.

Bu şəraitdə tamamilə idarə olunan və iqtidarın cızdığı məhdud çərçivəni qəbul edən “müxalifət” formalaşdırmaq arzusunu da gizlətmir. Eyni zamanda koronavirusun yaratdığı müvəqqəti beynəlxalq təcriddən sui-istifadə edərək gerçək rəqiblərini sıradan çıxarmaq niyyətini də ifadə edir. Xüsusilə də dövlət başçısının Novruz Bayramı təbrikində bu mesaj açıq səsləndi.

Siyasi nəzəriyyələrə əsaslansaq görərik ki, demokratik seçkilərin keçirildiyi azad ölkələrdə iqtidarı da müxalifəti də seçici müəyyən edir. Qeyri-azad ölkələrdə isə iqtidarın gerçək müxalifətini narazı və etirazçı kəsim formalaşdırır.

Ölkəmizdə müxalifəti ictimai rəydə ayaqda saxlayan yeganə fenomen narazı xalqdır. Hüquqsuzluqdan, ayrıseçkilikdən, sosial-iqtisadi çətinliklərdən təngə gəlmiş narazı insanlardır.

Demokratik seçki keçirməyən iqtidar nə qədər cəhd etsə də öz xəyalında təsəvvür etdiyi və arzuladığı “müxalifəti” cəmiyyətə qəbul etdirə bilməz. İqtidarın bu inadkarlığının siyasi perspektivi olmasa da təhlükəli nəticələri istisna deyil.

Son günlər iqtidar özünün əsas müxalifətini açıq hədəfə götürüb. AXCP sədri Əli Kərimliyə və partiyasının fəal üzvlərinə qarşı qanunsuz addımlar geniş vüsət alıb. Əli Kərimlinin evində internet və mobil rabitə əlaqələri qanunsuz olaraq tamamlilə kəsilib. Onun sosial şəbəkələr vasitəsi ilə cəmiyyətlə virtual əlaqələri qapadılıb. Faktiki olaraq ona və partiyasına qarşı dövlət səviyyəsində total hüquqpozmalar baş verməkdədir.

Hazırda iqtidarın iki istiqamətdə planlı addımlar atması diqqət çəkir. Bir yandan cəmiyyətin aztəminatlı hissəsinə müəyyən yardımlar etməklə narazılığın miqyasını azaltmaq, digər tərəfdən isə sosial böhran dövründə cəmiyyəti rahat idarə etmək üçün müxalifəti təcrid etmək istəyir. Bununla da öz hakimiyyətinin təhlükəsizliyinə və davamlılığına təminat yaradacağını düşünür.

Bütün anti-demokratik cəmiyyətlərdə xalq haqlıya rəğbət bəsləsə də güclüdən qorxduğuna görə ona tabe olur. Xalqın haqlının yanında dayana bilməməsi iqtidarı növbəti qanunsuz davranışlara ruhlandırır.

Analizlər göstərir ki, qarşıdakı dövrdə cəmiyyətdə sosial təlatümlərin, sarsıntıların və ziddiyyətlərin daha da artacağı istisna deyil. Ölkəni böhranlı durumdan itkisiz çıxarmaq iqtidar üçün çətinləşə bilər. Odur ki indi ölkədə həmrəyliyə, dialoqa hər zaman olduğundan daha çox ehtiyac yaranıb. Həmçinin beynəlxalq demokratik mərkəzlərə yaxınlaşmaq, onlardan dəstək almaq zərurəti də artıb.

Son olaraq, sosial çətinliklər, qadağalar, basqılar və epidemiyalar cəmiyyətin xarakterini sürətlə dəyişir. Cəmiyyətdəki ənənəvi ictimai-siyasi proseslərə fərqli reaksiyalar doğurur.

Ölkədə hüquq və azadlıqlara etibarlı təminat yaratmaq əvəzinə, məhdudiyyətləri daha da genişləndirmək, müxalifətə qarşı basqıçı siyasət həyata keçirmək ölkədəki mürəkkəb vəziyyəti dərinləşdirir.

İqtidarın ölkə daxilində siyasi münasibətləri kəskinləşdirməkdən çəkinməsi, siyasi rəqiblərə qarşı sərt ritorikanı dəyişməsi, təqiblərə son qoyması və siyasi məhbusları azad etməsi bu ərəfədə ən doğru addım olardı.

Nəsimi Məmmədli

На кого и на что нацелено правительство?

В Азербайджане на протяжении долгих лет имеются  социальные, экономические, финансовые проблемы, которые ждут своего решения.  В особенности, недавнее резкое падение цен на нефть,  локальный и глобальный кризис, вызванный пандемией COVID-19, сделали еще более трудным решение проблем. Правительство, которое не смогло  решить их в период хороших  финансовых  возможностей страны, кажется еще более беспомощным в нынешней неблагоприятной ситуации.

С одной стороны, жизненно важная  социальная ситуация ухудшается, а с другой стороны, возможность  решения этих проблем  ограничивается.  Процесс присоединения к  оппозиции   представителей независимой  общественности, все новых и новых недовольных людей,  которые не верят в обещание правительства провести экономические и политические реформы и не принимают результаты досрочных парламентских выборов, становится все более актуальным.

Наблюдения и анализ показывают, что правительство пытается отвлечь внимание людей от неспособности управлять, искусственно обостряя социально-политическую и психологическую ситуацию в стране, а также препятствовать организации недовольных людей. Власти расширяют масштабы своего  репрессивного  отношения к оппозиции, несмотря на протесты местного и международного сообщества.

Правительство глубоко обеспокоено широкомасштабными социальными волнениями, которые могут возникнуть в обществе в постпандемический период. Оно не может принимать правильные решения в условиях напряженной и нервной обстановки, с которой   столкнулось.  Власти считают, что если изолирует реальную  оппозицию  от общества, то надвигающиеся в будущем общественно-политические процессы будет гораздо легче контролировать.

В этой ситуации власти  не скрывает своего желания сформировать «оппозицию», которая полностью будет контролируема  и примет ограничительные  рамки, установленные властью.  В то же время власти заявляют о своем намерении ликвидировать своих реальных конкурентов, злоупотребляя временной международной изоляцией, созданной коронавирусом. Это сообщение  особенно ясно прозвучало в поздравлениях Президента по случаю  праздника  Новруз.

Исходя из политических теорий, мы видим, что в свободных странах, где проводятся демократические выборы, и правительство, и оппозиция определяются электоратом. В несвободных странах реальную оппозицию правительству составляют диссиденты и протестующие.

Недовольные люди – единственный феномен,  удерживающий  оппозицию в общественном мнении в нашей стране. Это недовольные люди, которые устали от беззакония, дискриминации и социально-экономических трудностей.

Как бы ни старалось правительство, которое не проводит демократических выборов, оно не сможет навязать обществу «оппозицию», которую она видит в своих мечтах.  Хотя это упрямство правительства не имеет политической перспективы, опасные последствия не исключены.

В  последние дни правительство открыто преследует непримиримую  оппозицию. Незаконные действия против председателя Народного фронта Али Керимли и активных членов его партии получили широкое распространение. Интернет и мобильная связь были незаконно отключены в его доме и виртуальные связи с обществом через социальные сети были заблокированы. На самом деле, против него и его партии на государственном уровне совершаются тотальные нарушения.

Примечательно, что в настоящее время правительство предпринимает запланированные шаги в двух направлениях. С одной стороны,  власти желают снизить масштабы недовольства, оказывая некоторую помощь малообеспеченным, а с другой стороны,  изолируют  оппозицию, чтобы было удобно  управлять обществом во время социального кризиса. Власть считает, что это обеспечит безопасность и стабильность правления страной.

Во всех антидемократических обществах,   люди и симпатизируют правде, но вынуждены подчиняться сильному из-за страха.  Неспособность людей отстаивать свои права воодушевляет власти на  дальнейшие беззакония.

Анализ показывает, что в предстоящий период социальные потрясения в обществе и противоречия,  скорее всего, возрастут. Правительству может быть трудно вывести страну из кризиса без потерь. Вот почему в стране потребность в солидарности и диалоге возросла больше, чем  прежде. Возросла  также  потребность в сближении и поддержке международных демократических центров.

Наконец, социальные трудности, запреты, давление и эпидемии быстро меняют характер общества. Это рождает различные реакции на традиционные общественно-политические процессы в обществе.

Вместо создания надежных гарантий прав и свобод в стране, расширение ограничений и проведение репрессивной политики против оппозиции усугубляет сложную ситуацию в стране.

Решение правительства воздерживаться от обострения политических отношений внутри страны, изменить свою жесткую риторику против политических оппонентов, положить конец преследованиям и освободить политзаключенных, было бы на сегодняшний день самым правильным шагом.

Насими Мамедли

On whom and what is the goal of government focused?

There are many long-standing social, economic, financial, legal, and political problems in the Azerbaijan. In particular, the recent sharp drop in oil prices and the local and global crisis caused by the COVID-19 pandemic have made it even more difficult to solve problems. The government, which was unable to solve these problems at a time when the country's financial resources were very good, seems even more helpless in the current unfavorable situation.

On the one hand, the vital social situation is deteriorating, and on the other hand, opportunities to solve them are being limited. The process of joining the opposition and independent public representatives, who do not believe in the government's promise of economic and political reforms and do not accept the results of the early parliamentary elections, is becoming more actualized.

Observations and analyzes show that the government is trying to divert the attention of the people from the incompetence of government by artificially aggravating the socio-political and psychological situation in the country, to hinder the organized organization of dissatisfied people. It is even expanding its repressive attitude towards the opposition, despite protests from the local and international community.

The government is deeply concerned about the large-scale social unrest that may occur in society in the post-pandemic period. It is unable to make the right decisions in the tense and nervous environment it faces. It thinks that if the real opposition is isolated from society, it will be much easier to direct future socio-political processes in a controlled direction.

In this situation, it does not hide its desire to form an "opposition", which is completely controlled and accepts the limited framework drawn by the government. At the same time, it expresses its intention to eliminate its real rivals by abusing the temporary international isolation created by the coronavirus. This message was especially clear in the President's congratulatory address on the Novruz holiday.

Based on political theories, we see that in free countries where democratic elections are held, both the government and the opposition are determined by the electorate. In non-free countries, the real opposition to the government is formed by dissatisfied and protesting sections.

Dissatisfied people are the only phenomenon that keeps the opposition on its feet in public opinion in our country. They are dissatisfied people who are tired of lawlessness, discrimination, and socio-economic difficulties.

No matter how hard a government, which does not hold democratic elections, tries, it will not be able to have the society accepted the "opposition", which it imagines and desires. Although this stubbornness of the government has no political perspective, dangerous consequences are not excluded.

In recent days, the government has openly targeted its main opposition. Illegal actions against the chairman of the Azerbaijan Popular Front Party, Ali Karimli, and active members of his party have become widespread. Internet and mobile communications were illegally cut off in Ali Karimli's house. His virtual connections with society through social networks have been blocked. In fact, there are total violations against him and his party at the state level.

It attracts attention that the government is taking planned steps in two directions. On the one hand, it wants to reduce the scale of dissatisfaction by providing some assistance to the poor, and on the other hand, it wants to isolate the opposition in order to govern the society comfortably during the social crisis. It believes that this will ensure the security and stability of its government.

In all anti-democratic societies, the people are sympathetic to the righteous one, but they obey the strong one because they are afraid of it. The inability of the people to take the side of the right encourages the government to commit further illegal acts.

Analyzes show that in the coming period, it is possible that social unrest, upheavals, and contradictions in society will increase. It may be difficult for the government to get the country out of the crisis without losses. That is why there is a greater need for solidarity and dialogue in the country than ever before. There is also a growing need to approach international democratic centers and receive their support.

Finally, social difficulties, prohibitions, pressures, and epidemics are rapidly changing the nature of society. It provokes different reactions to traditional socio-political processes in society.

Instead of creating a reliable guarantee of rights and freedoms in the country, the expansion of restrictions and the implementation of a repressive policy against the opposition deepen the complicated situation in the country.

It would be the right step for the government on this eve to refrain from escalating political relations within the country, to change the harsh rhetoric against political opponents, to end the persecution, and to release political prisoners.

Nasimi Mammadli

Növbədəkənar parlament seçkisi. Gözləntilər və nəticələr

Növbədəkənar parlament seçkisi. Gözləntilər və nəticələr

Növbədənkənar parlament seçkisini əsasən başa çatmış hesab etmək olar. Ölkə üzrə 125 dirənin 121-də Milli Məclis üzvlərinin qazandığı nəticələr MSK-nın rəsmi saytında qeyd olunub. Yalnız 4 dairənin nəticələri ləğv edilib. Əlavə olaraq 10 dairə üzrə də şikayətlər dairə seçki komissiyalarında araşdırılır. Şikayətlərin nəticəsindən asılı olmayaraq MM-in yetərsayı var. Artıq ümumi nəticələri analiz etmək mümkündür.

Öncə onu aydınlaşdıraq ki, parlament seçkiləri niyə növbədənkənar keçirildi? Burada məqsəd nə idi? MM buraxılmasını və yeni seçkilərin keçirilməsini zəruri edən daxili və xarici amillər nədən ibarət idi?

İqtidar partiyası olan YAP-ın təşəbbüsü ilə MM 2 dekabr 2019-cu ildə prezident İlham Əliyevə MM-in buraxılması ilə bağlı müraciət qəbul etdi. Müraciətdə qeyd olunurdu ki, bu qərar prezidentin islahatlar kursuna və kadr islahatlarına dəstək məqsədilə verilib.

“Dövlət və cəmiyyət həyatının bütün sahələrində aparılan struktur və kadr ishalatlarının daha da sürətləndirilməsi, bütün dövlət hakimiyyəti qollarını əhatə etməsi üçün Milli Məclisin də fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsinə, səmərəliliyinin artırılmasına, yenilənməsinə, ölkənin dinamik inkişafı və hərtərəfli dərin islahatlar strategiyasına uyğunlaşdırılmasına ehtiyac duyulur”.

Mövcud parlamentin ölkədaxili sosial-siyasi münasibətlərdə rolunun çox aşağı olması heç kəsə sirr deyildi. MM ölkədaxili hüquqi, ictimai, iqtisadi, siyasi, sosial münasibətlər sistemini yaradan və tənzimləyən qurum olmadığı üçün onun hansı müddətdə, necə fəaliyyət göstərməsinin də elə bir fərqi yox idi. Digər tərəfdən isə MM Prezident administrasiyasından gələn bütün qanun layihələrini dərhal və müzakirəsiz qəbul edirdi. Deməli, növbədənkənar seçkilərlə bağlı iqtidarın rəsmi arqumentlərini əsaslı saymaq olmazdı.

Əslində ölkədəki sosial-siyasi vəziyyətin analizi erkən demokratik parlament seçkisinin keçirilməsini vacib edirdi. Ölkədə qanunun aliliyi və hüququn üstünlüyü arxa plana keçib. Şəffaflıq, hesabatlılıq, vətəndaş iştirakçılığı, ictimai nəzarət, hüquqlara və mülkiyyətə etibarlı təminat yoxdur. Ölkənin beynəlxalq imici xeyli zədələnib. 

Eyni zamanda parlament siyasi baxımdan nəinki cəmiyyət, hətta hakimiyyətin özü üçün də əlavə yükə çevrilmişdi. Çox kiçik istisnalarla deputatların əksəriyyəti cəmiyyət qarşısında hüquqi və mənəvi  məsuliyyətini dərk etmirdi. Əməlləri və danışdıqları ilə cəmiyyətdə narazılığı dərinləşdirir və hakimiyyətə əlavə problemlər yaradırdı. Deputatların qanunsuz sahibkarlıq fəaliyyəti, oliqarx məmurların, regional klanların və xarici təsir qruplarının maraqlarını qoruyan imtiyazlı şəxslərə çevrilməsi daim mətbuatın gündəmində idi.

Növbədənkənar seçkinin nəticələrinin analizi göstərir ki, yeni seçkilərin keçirilməsinin məqsədi nə iqtidarın rəsmi arqumentlərinə, nə də cəmiyyətdəki real sosial-siyasi duruma adekvatdır. Prezidentin islahatları ilə ayaqlaşa bilmədiklərinə görə özlərini buraxan deputatların 78 nəfəri inzibati resursların səfərbər edilməsi ilə təkrar mandata sahib oldular.

Seçkini kim keçirtdi? İcra strukturlarına yeni təyinat alanlar yoxsa köhnə kadrlar?

Ölkə başçısı dekabrın 5-də MM-in beşinci çağırışının buraxılması və növbədənkənar seçkilərin təyin edilməsi haqqında sərəncam imzaladı. Növbədənkənar seçkilərə start verilməzdən 54 gün öncə, oktyabrın 23-də prezident administrasiyasının rəhbəri və bir neçə digər vəzifəli şəxslər tutduqları postdan çıxarıldı. Faktiki olaraq 1995-ci ildən bütün seçkilərin keçirilməsinə məsul olan Ramiz Mehdiyev növbədənkənar parlament seçkisinin təşkilindən rəsmən uzaqlaşdırıldı.

Prezident administrasiyasına yüksək vəzifələrə təyinat alan şəxslər əsasən gənc və geniş ictimaiyyətin tanımadığı şəxslər oldu. Bu şəxslərin əksəriyyətinin karyerası H.Əliyev fondu ilə bağlı olduğundan onları daha çox birinci vitse-prezidentin komandası kimi xarakterizə edirlər. Ümumiyyətlə 2016-cı il referendumundan sonra yüksək vəzifələrə təyinat alan şəxslərin mütləq əksəriyyəti cəmiyyətdə Mehriban Əliyevanın komandası kimi qəbul olunur. Sanki hakimiyyətin içərisində yeni alternativ komanda formalaşdırılır. Məntiqlə 9 fevral seçkisini də məhz bu yeni komanda keçirtdi.

Seçki necə keçdi? Əvvəlki seçkilərdən nə ilə fərqləndi?

Bütün parametrləri ilə növbədənkənar ənənəvi seçki keçirildi. Nə seçki öncəsi mühit, nə təbliğat-təşviqat mərhələsi, nə də seçki günü müsbət dəyişikliklərin şahidi ola bildik. Hətta seçkidən dərhal sonra nəticələrdən narazı qalan və şikayət edən namizədlərə etiraz etmək üçün imkan verilmədi. MSK-nın önündə  namizədlərə qarşı polis zorakılığı və qanunsuz saxlanmalar da oldu.

Seçki öncəsi mühit demokratik seçkilərin keçirilməsini mümkünsüz edirdi. Bütün instansiya seçki komissiyaları tamamilə hakimiyyətin nəzarətində idi. Ölkədə 130 siyasi məhbusun olmasını, sərbəst toplaşmaq azadlığının təmin edilməməsini, habelə, mətbuat və ifadə azadlığının olmamasını qeyd edə bilərik.

Həmçinin təbliğat-təşviqat mərhələsində də sərt məhdudiyyətlər yaradılmışdı. 2010-cu ildəki vəziyyətlə müqayisədə 2020-ci ildə imkanlar təxminən 18 dəfə məhdudlaşdırılıb. 2010-cu ildə namizədlərin seçicilərlə görüşməsi üçün açıq və qapalı yerlərin sayı 4930 olduğu halda, 2020-ci ildə  bu say 272 olub. Ölkədə 4500 kənd və qəsəbə olduğunu nəzərə alsaq, ölkə üzrə namizədlərin görüş yerinin 272 olması məhdudiyyətlərin miqyasını göstərirdi. 118 saylı Ağdam şəhər seçki dairəsinin seçicilərinin 80 faizi Bakıda yaşadığı halda, seçicilərlə namizədlərin görüşü üçün Bakıdan 330 km uzaqlıqda Bərdə rayonunda görüş yeri müəyyən edilmişdi. Qışın ən soyuq fevral ayında tələsik seçki  keçirilməsi də dolayısı ilə seçicilərə və namizədlərə əngəl yaratmaq üçün düşünülmüşdü.

İctimai televiziyada və dövlət televiziyasında namizədlərin pulsuz təbliğat və təşviqatına imkan verilmədi. İTV-nin namizədlər üçün müəyyən etdiyi pullu efir vaxtı ölkə reallıqlarında fantastik qiymət idi. Namizədlərə “Prime-time” zamanı 1 dəqiqə üçün müəyyən edilən məbləğ 4602 AZN  idi. Demokratik Təşəbbüslər İnstitutunun (İDİ)-nin seçki hesabatlarından aydın olur ki efirlər 100% iqtidarın təbliğatına xidmət edib.

Seçki günü də ənənəvi total qanun pozuntuları qeydə alındı. Seçki məntəqələrinin açılmasından səsvermənin başa çatmasına qədər, habelə səslərin sayılmasından protokollaşdırmaya qədər bütün mərhələlərdə kobud qanun pozuntuları baş verdi.

Yeni deputatlar kimdir və hansı keyfiyyətlərinə görə MM-ə gətirilib?

İqtidar cəmiyyətdə olan geniş narazılığı müxalifət və müstəqil namizədlərin vasitəsi ilə parlanmentə daşımaq istəmədi. Parlamentin tərkibinə kosmetik dəyişiklik edildi. Siyasi-sosial müzakirələrin parlamentdən kənarda aparılması kursu davam etdirildi. MM-ə 43 nəfər yeni şəxslər gətirilsə də 78 nəfər öncəki ənənəvi tərkibdir.

Yeni tərkibin hansı siyasi-ideoloji parametrlərə görə parlamentə gətirilməsini müəyyən etmək çox çətindir. Xüsusilə də mandat qazanmış 43 nəfər yeni şəxsin yalnız 9 nəfəri haqqında ictimaiyyətdə ümumi məlumatlar var. İnternet resurslarından aparılan axtarış nəticəsində 32 nəfər yeni deputatın barəsində hər hansı ictimai-siyasi məzmunlu məlumatlar yoxdur. İqtidarın qanunverici orqana gətirdiyi yeni şəxslərin əksəriyyəti cəmiyyətin sosial-siyasi problemlərinin müzakirəsində iştirak etməyib. Sosial şəbəkələrdə səslənən arqumentlərə istinad etsək, yeni seçilən şəxslərin əksəriyyəti birinci vitse-prezidentin komandasının üzvləridir.

Nəticə necədir? Nə ola bilər?

Təqribən iki ay öncə özünü buraxmaq haqqında qərar layihəsinin lehinə səs verən 99 deputatın 78 nəfəri və ya 79%-i yenidən MM-ə mandat aldı. Yerli və beynəlxalq ictimaiyyət növbəti dəfə iqtidarın siyasi islahat vədinin yerinə yetirilmədiyinin çox açıq şahidi oldu.

Onsuzda ölkə müxalifətinin əhəmiyyətli hissəsi və müstəqil vətəndaş cəmiyyətinin əksəriyyəti demokratik seçki keçiriləcəyinə inanmırdı. Etirazları təşkil etmək potensialı olan müxalifətin seçkilərdə iştirak etməməsi iqtidar üçün asan və azad seçki keçirmək fürsəti də yaratmışdı. Ancaq siyasi iradə demokratik seçki keçirməkdən çox uzaq oldu. Seçkidən xeyli öncə Milli Şura iqtidarın mandat verəcəyi deputatların siyahısını mətbuatda yaydı.

Cəmiyyət seçki prosesindən bir qədər də uzaqlaşdı. Ölkədə siyasi dəyişikliklərin seçki ilə baş tutmasına inam daha da azaldı. Müstəqil müşahidələr göstərdi ki bu seçkidə seçici fəallığı son 25 ilin ən aşağı göstəricisi oldu. İndiyədək iqtidara loyal yanaşan, islahat vədinə inanan, demokratik seçkiyə ümid edən insanlar və qurumlar da narazıların sırasına qoşuldu. Hakimiyyəti siyasi-psixoloji baxımdan daha da zəiflədəcək, nüfuzdan salacaq bir parlament formalaşdı.

  İqtidarın parlamenti yeniləmək planı ya hansısa səbəbdən baş tutmadı, ya da ümumiyyətlə belə bir məqsəd olmayıb. Hər iki versiyanı ciddi arqumentlərlə təhlil etmək mümkündür. Ancaq birmənalı şəkildə aydın olan məsələ budur ki, iqtidar daxilində şəxsən İ.Əliyevin iradəsinə zərrə qədər təsir edə bilən amillər yoxdur. Onu öz planından çəkindirən, tərəddüd yarada bilən heç bir təhlükə və ya qüvvə mövcud deyil. O, iqtidar komandasını istədiyi kimi yönləndirmək gücündədir.

Ölkə müxalifətini də inzibati zor aparatı vasitəsilə istədiyi vaxt əzir, həbs edir, zəiflədir. Bu istiqamətdə də iqtidarı ciddi narahat edən xüsusi məsələlər hələlik yoxdur.

Beynəlxalq təsirləri də həlledici saymaq üçün tutarlı arqumentlər gətirmək çətindir. Qərbin ara-sıra insan hüquq və azadlıqları ilə bağlı təzyiqləri iqtidarı geri çəkilməyə vadar edəcək səviyyədə deyil. Hətta Avropa Məhkəməsinin qərarlarını ən çox icra etməyən birinci ölkə Azərbaycandır. Qərbin enerji təhlükəsizliyində Azərbaycanın yeri və rolu da inkar edilməzdir.

Regional güclər kimi Rusiya və İran da ölkəmizdən istədiklərini asanlıqla alır. Nə Xəzərin hüquqi statusunun müəyyən edilməsində, nə "Şimal-Cənub" Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizi layihəsində, nə də qonşu dövlətlərin dini-milli və siyasi təhlükəsizlik məsələlərində mənfi rolu var.

Tələskənliyin və parlamentin yeni formalaşan qeyri-müəyyən tərkibinin səbəbləri iqtidarın hansısa özəl maraqları, qayğısı və planları ilə bağlı ola bilər. Növbəti seçkiyə qədər 9 ay gözləmək görünür iqtidar üçün hansısa əlavə risk yarada bilərdi. Siyasi islahat vədinə güvənib seçkidə namizəd və seçici kimi iştirak edən minlərlə fəal insanı narazı salmağın başqa məntiqli izahını tapmaq çətindir. 

Hazırkı şəraitdə iqtidar-müxalifət münasibətləri və cəmiyyət daxili münasibətlər sistemi gərginləşməyə doğru istiqamət götürüb. Yeni parlamentin cəmiyyətdə etimad qazanması real görünmür. Əhalinin bütün təbəqəsi bilir ki bu MM onun iradəsinin ifadəçisi ola bilməyəcək. Bu parlamentin qəbul edəcəyi qanunların legitimliyinə şübhə olduğundan cəmiyyətdə qanunlara hörmət bir az da itəcək.

İqtidar ölkədəki sosial-siyasi problemləri təkbaşına həll etmək gücündə deyil. Cəmiyyət irimiqyaslı siyasi fəallığa doğru gedir. İqtidar yalnız zor ilə prosesləri yönləndirməsi getdikcə çətinləşir. Cəmiyyətdə dayanıqlı sabitlik üçün hələ də siyasi vasitələrdən istifadə etmək niyyəti sezilmir.

Baş verənlərin təhlili göstərir ki, ölkədə fors-major siyasi situasiyanın yaranması ehtimalı çox yüksəkdir. Yaxın vaxtlarda  iqtidarın yeni siyasi-hüquqi təşəbbüslərinin də şahidi ola bilərik. Bu, məhkəmə-hüquq islahatları, yeni referendum və növbədənkənar seçkilər də ola bilər. Ölkə yeni və sabit sosial-siyasi dönəmə deyil, daha da mürəkkəb və ziddiyyətli dönəmə qədəm qoyur. Hazırkı durumun yaradacağı sosial-siyasi nəticələr ölkədə köklü dəyişikliklərə gətirib çıxara bilər.

Внеочередные парламентские выборы. Ожидания и итоги

Внеочередные парламентские выборы. Ожидания и итоги

Можно считать, что внеочередные парламентские выборы, в основном, состоялись. На официальном сайте Центральной избирательной комиссии (ЦИК) обнародованы результаты, достигнутые кандидатами в депутаты  Милли меджлиса (ММ) на 121 избирательном округе (ИО) из 125 по стране. Аннулированы итоги только по 4 ИО, а протесты по 10 округам расследуются в избирательных комиссиях. Независимо от результата расследования, кворум в ММ имеется. И уже можно провести анализ общих итогов.

Но, прежде всего, следовало бы выяснить, почему парламентские выборы были проведены досрочно? Какая цель при этом преследовалась? Какие  внутренние и внешние факторы вызвали  необходимость роспуска  ММ и проведения новых выборов?

По инициативе правящей  ПЕА, 2 декабря 2019 года Милли  меджлис принял обращение к Президенту Ильхаму Алиеву о роспуске  ММ, отметив, что это решение принято в поддержку курса Президента на реформы, в том числе, и в кадровой  сфере: «Для еще большего ускорения структурных и кадровых реформ, проводимых  во всех сферах государственной и общественной жизни, охвата ими всех ветвей государственной власти, необходимо совершенствовать деятельность также и Милли меджлиса, повысить ее эффективность, обновить, адаптировать ее к стратегии динамичного развития и всесторонних  глубоких реформ».

Ни для кого не секрет, что роль действующего до нынешних выборов  парламента в общественно-политических отношениях внутри страны была очень слабой. И поскольку ММ не был той структурой, которая создавала и регулировала бы систему правовых, общественных, экономических, политических, социальных отношений в стране, не имело сколь-нибудь особого значения, сколько и как он функционирует. С другой стороны, парламент безотлагательно и без  обсуждения принимал все законопроекты, спускаемые из Администрации Президента. Стало быть, официальные аргументы властей по поводу досрочных выборов нельзя было считать  обоснованными.

По сути, анализ общественно-политической ситуации, сложившейся  в Азербайджане, показывал, что в республике назрела необходимость в досрочных демократических парламентских выборах. Ибо в стране  верховенство закона и приоритет права отодвинуты на задний план, отсутствуют транспарентность, подотчетность, гражданское участие, общественный контроль, надежные гарантии соблюдения  прав и неприкосновенности собственности. Причем все это весьма негативно сказалось на  международном имидже страны.

К тому же, в политическом аспекте парламент стал дополнительной обузой не только для общества, но и для самой власти. За очень малыми исключениями, большинство депутатов отнюдь не осознавали своей юридической и моральной ответственности перед обществом, поступками и высказываниями усиливали недовольство в обществе и создавали для власти дополнительные проблемы. Незаконная предпринимательская деятельность депутатов, превращение их в привилегированных лиц, отстаивающих интересы чиновничьих олигархов, региональных кланов и иностранных групп влияния стали постоянными темами в  СМИ.

Анализ итогов внеочередных выборов показывает, что цель в проведении новых выборов не адекватна ни официальным аргументам правительства, и ни реальному социально-политическому состоянию общества. Так, например, 78 человек из числа  прежних членов парламента, самораспустившегося из-за неумения способствовать реализации резидентских реформ, вновь получили  депутатские мандаты благодаря мобилизации административных ресурсов.

Кто провел выборы? Вновь получившие назначение в исполнительные структуры или старые прежние кадры?

5 декабря 2019 года глава государства подписал распоряжение о роспуске Милли меджлиса V созыва и назначении досрочных выборов. А 23 октября, за 54 дня до начала внеочередных выборов, руководитель Администрации Президента и некоторые другие должностные лица были освобождены от занимаемых постов. Рамиз Мехтиев, который с 1995 года был ответственным за проведение всех выборов, фактически был официально отстранен от организации внеочередных парламентских выборов.

На высокие должности в Администрации Президента были назначены, в основном, молодые и не известные широкой общественности лица. А так как карьера многих из них связана с Фондом Г. Алиева, то их воспринимают как команду Первого вице-президента. Вообще-то, абсолютное большинство людей, назначаемых после референдума 2016 года на высокие должности, в обществе считают  командой Мехрибан Алиевой. Похоже, во власти формируется новая альтернативная команда. По логике, выборы 9 февраля и были проведены именно этим новым отрядом чиновников.

Как прошли выборы? Чем они отличались от предыдущих выборов?

Прошедшие выборы по всем параметрам были всего лишь внеочередными традиционными выборами. Ни предвыборная атмосфера, ни агитационно-пропагандистский этап, ни собственно день выборов не претерпели никаких позитивных изменений. Претендентам в депутаты, оставшимся недовольными результатами подсчета голосования, после выборов даже не дали возможность протестовать: против кандидатов, собравшихся было с этой целью перед ЦИК,  полиция применила насилие и провела незаконное задержание.

Предвыборная ситуация предопределила невозможность  демократических выборов. Избирательные комиссии всех инстанций находились под полным контролем властей. На тот день в стране насчитывалось 130 политзаключенных, не были обеспечены свободы собраний, печати и  выражения.

Жесткими ограничениями отличался также агитационно-пропагандистский период. По сравнению с ситуацией 2010 года, в  2020 году возможности здесь были ограничены почти в 18 раз. Если тогда для встречи кандидатов с избирателями было выделено 4930 мест, то в этом году их количество составляло всего 272 единицы. Эта цифра хорошо характеризует масштаб ограничений с учетом того, что  в стране насчитывается 4500 деревень и поселков. Другой, не менее яркий пример: для встречи кандидатов с электоратом Агдамского избирательного округа № 118, 80% которых проживают в Баку, было выделено место в Бардинском районе, то есть в 330 км от столицы. Решение о поспешном проведении выборов в феврале – в самый холодный месяц зимы, было принято также с целью создания трудностей  для избирателей и кандидатов.

Как на государственном, так и на общественном телевидении (ОТВ) кандидатам  не было представлено бесплатное эфирное время для предвыборной агитации, а стоимость платного времени, установленная на ОТВ для них, была фантастической: 1 минута в прайм-тайм за 4602 маната. Как следует из отчета  Института демократических инициатив (İDİ), 100% передач  служили агитации властей.

В день выборов на всех их этапах – с момента  открытия избирательных участков до завершения голосования, а также при  подсчете голосов – также были отмечены традиционные тотальные грубые нарушения закона.

Кем являются новые депутаты и благодаря каким качествам их привели в парламент?

Власти не хотели, чтобы  оппозиция и независимые кандидаты привнесли собой  в парламент накопленное в обществе достаточно сильное недовольство. В составе Милли меджлиса были произведены  косметические изменения. Курс на проведение политико-социальных дискуссий за пределами парламента был продолжен. Хотя в ММ приняли 43 новых лиц,  78 членов парламента  – это «старые» депутаты из прежнего традиционного состава.

Очень сложно определить, по каким политико-идеологическим параметрам новый состав был введен в парламент. В частности, общественность имеет общее представление только о 9 человек из 43 новичков, получивших мандат. Поиск в Интернет-ресурсах хоть какой-нибудь  информации общественно-политического содержания о 32 новых депутатах оказался безрезультатным. Большинство лиц, приведенных властями в законодательный    орган, не участвовало в обсуждении социально-политических проблем общества. Согласно аргументам, используемым в социальных сетях, большинство вновь избранных депутатов ММ являются членами команды Первого вице-президента.

Каковы итоги? Что может произойти в дальнейшем?

Небезынтересно, что 78 (или 79%) из 99 депутатов, проголосовавших почти два месяца назад за проект постановления о самороспуске ММ, вновь были избраны в парламент. Местная и международная общественность убедились в том, что власти в  очередной раз не выполнили обещания провести политические реформы.

Впрочем, и без того значительная часть оппозиции страны и большинство независимого гражданского общества не верили, что будут проведены демократические выборы.  Но то, что оппозиция, способная организовать протесты, не принимала участия на выборах,  давало властям возможность сделать их легкими и свободными. Однако для проведения демократических выборов не хватило политической воли. Задолго до выборов Национальный совет обнародовал в прессе список депутатов, которым власти  вручат мандат.

Общество оказалось еще больше отчужденным от избирательного процесса. Веры в то, что в стране через выборы можно добиться  политических изменений, стало еще меньше. Независимые наблюдения показали, что на нынешних выборах активность избирателей была самой низкой за последние 25 лет. Ряды недовольных пополнились людьми и структурами, которые до сих пор были лояльны властям, верили в обещание реформ и надеялись на демократические выборы. Сформировался парламент, который еще больше ослабит власть в политико-психологическом аспекте и  дискредитирует ее.

Похоже, планы правительства обновить парламент  или по какой-то причине провалились, или таковых вообще не было. Обе версии могут быть проанализированы с привлечением серьезных аргументов. Но однозначно ясно одно: в структуре власти нет факторов, могущих хоть в малой степени повлиять на волю лично И.Алиева. Нет никакой силы или угрозы, которы могли бы заставить его отказаться от своего плана или усомниться в нем. Он в состоянии управлять властной  командой по своему усмотрению.

Он в любое время с помощью своего административного аппарата может подавлять, сажать в тюрьмы,  обескровливать оппозицию страны. И в этой сфере особых вопросов, вызывающих серьезную обеспокоенность  властей, пока нет.

Также трудно привести веские  аргументы в пользу того, что международное влияние имеет решающее значение. Давление Запада, оказываемое время от времени в связи с ситуацией в области прав и свобод человека в стране, недостаточно  серьезное, чтобы заставить власти отступить. И одной из стран, больше всех невыполняющих решений Европейского суда, является Азербайджан.

Вместе с тем, нельзя отрицать место и роль Азербайджана в обеспечении энергетической безопасности Запада.

Как региональные силы Россия и Иран легко получают от Азербайджана желаемое. Ни в определении правового статуса Каспийского моря, ни в проекте Международного транспортного  коридора «Север-Юг», ни в вопросах религиозно-национального характера или политической безопасности соседних стран он не играет негативной роли.

Поспешность в проведении выборов в ММ и неопределенность состава  вновь формирующегося парламента могут быть обусловлены некоторыми специфическими интересами, проблемами и заботами властей. Возможно, 9 месяцев, остающиеся до  очередных выборов, были чреваты  для властей дополнительными рисками. Трудно найти другое логическое объяснение действиям, вызвавшим недовольство тысячи активных людей, поверивших обещаниям политической реформы и участвующих на выборах в качестве кандидатов и избирателей.

В нынешних условиях в отношениях между властями и оппозицией, а также в системе взаимоотношений внутри общества складывается тенденция нарастания напряжения. Завоевание новым парламентом доверия общества не представляется возможным. Все слои населения понимают, что данный ММ не может быть выразителем их  волеизъявления. Сомнение в легитимности законов, которые будут  приниматься этим парламентом, приведет к дальнейшей потере в обществе уважения к законам.

Власти не в состоянии  в одиночку решить стоящие перед страной социально-политические проблемы. Общество движется к широкомасштабной политической активности. Властям все труднее только силой переориентировать происходящие в республике процессы в нужном им направлении. Все еще не видно, что для обеспечения устойчивой стабильности в обществе власти намерены использовать политические средства.

Анализ происходящих в Азербайджане событий показывает, что вероятность возникновения форс-мажорных обстоятельств в стране очень высока. В ближайшем будущем мы можем стать также свидетелями новых политико-правовых инициатив властей. Это могут быть  судебная реформа, новый референдум или внеочередные выборы. Республика вступает не в новый и стабильный, а в еще более сложный и противоречивый социально-политический этап. И возможные социально-политические последствия сложившейся ныне ситуации могут привести к кардинальным изменениям в стране.