Növbədəkənar parlament seçkisi. Gözləntilər və nəticələr

Növbədəkənar parlament seçkisi. Gözləntilər və nəticələr

Növbədənkənar parlament seçkisini əsasən başa çatmış hesab etmək olar. Ölkə üzrə 125 dirənin 121-də Milli Məclis üzvlərinin qazandığı nəticələr MSK-nın rəsmi saytında qeyd olunub. Yalnız 4 dairənin nəticələri ləğv edilib. Əlavə olaraq 10 dairə üzrə də şikayətlər dairə seçki komissiyalarında araşdırılır. Şikayətlərin nəticəsindən asılı olmayaraq MM-in yetərsayı var. Artıq ümumi nəticələri analiz etmək mümkündür.

Öncə onu aydınlaşdıraq ki, parlament seçkiləri niyə növbədənkənar keçirildi? Burada məqsəd nə idi? MM buraxılmasını və yeni seçkilərin keçirilməsini zəruri edən daxili və xarici amillər nədən ibarət idi?

İqtidar partiyası olan YAP-ın təşəbbüsü ilə MM 2 dekabr 2019-cu ildə prezident İlham Əliyevə MM-in buraxılması ilə bağlı müraciət qəbul etdi. Müraciətdə qeyd olunurdu ki, bu qərar prezidentin islahatlar kursuna və kadr islahatlarına dəstək məqsədilə verilib.

“Dövlət və cəmiyyət həyatının bütün sahələrində aparılan struktur və kadr ishalatlarının daha da sürətləndirilməsi, bütün dövlət hakimiyyəti qollarını əhatə etməsi üçün Milli Məclisin də fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsinə, səmərəliliyinin artırılmasına, yenilənməsinə, ölkənin dinamik inkişafı və hərtərəfli dərin islahatlar strategiyasına uyğunlaşdırılmasına ehtiyac duyulur”.

Mövcud parlamentin ölkədaxili sosial-siyasi münasibətlərdə rolunun çox aşağı olması heç kəsə sirr deyildi. MM ölkədaxili hüquqi, ictimai, iqtisadi, siyasi, sosial münasibətlər sistemini yaradan və tənzimləyən qurum olmadığı üçün onun hansı müddətdə, necə fəaliyyət göstərməsinin də elə bir fərqi yox idi. Digər tərəfdən isə MM Prezident administrasiyasından gələn bütün qanun layihələrini dərhal və müzakirəsiz qəbul edirdi. Deməli, növbədənkənar seçkilərlə bağlı iqtidarın rəsmi arqumentlərini əsaslı saymaq olmazdı.

Əslində ölkədəki sosial-siyasi vəziyyətin analizi erkən demokratik parlament seçkisinin keçirilməsini vacib edirdi. Ölkədə qanunun aliliyi və hüququn üstünlüyü arxa plana keçib. Şəffaflıq, hesabatlılıq, vətəndaş iştirakçılığı, ictimai nəzarət, hüquqlara və mülkiyyətə etibarlı təminat yoxdur. Ölkənin beynəlxalq imici xeyli zədələnib. 

Eyni zamanda parlament siyasi baxımdan nəinki cəmiyyət, hətta hakimiyyətin özü üçün də əlavə yükə çevrilmişdi. Çox kiçik istisnalarla deputatların əksəriyyəti cəmiyyət qarşısında hüquqi və mənəvi  məsuliyyətini dərk etmirdi. Əməlləri və danışdıqları ilə cəmiyyətdə narazılığı dərinləşdirir və hakimiyyətə əlavə problemlər yaradırdı. Deputatların qanunsuz sahibkarlıq fəaliyyəti, oliqarx məmurların, regional klanların və xarici təsir qruplarının maraqlarını qoruyan imtiyazlı şəxslərə çevrilməsi daim mətbuatın gündəmində idi.

Növbədənkənar seçkinin nəticələrinin analizi göstərir ki, yeni seçkilərin keçirilməsinin məqsədi nə iqtidarın rəsmi arqumentlərinə, nə də cəmiyyətdəki real sosial-siyasi duruma adekvatdır. Prezidentin islahatları ilə ayaqlaşa bilmədiklərinə görə özlərini buraxan deputatların 78 nəfəri inzibati resursların səfərbər edilməsi ilə təkrar mandata sahib oldular.

Seçkini kim keçirtdi? İcra strukturlarına yeni təyinat alanlar yoxsa köhnə kadrlar?

Ölkə başçısı dekabrın 5-də MM-in beşinci çağırışının buraxılması və növbədənkənar seçkilərin təyin edilməsi haqqında sərəncam imzaladı. Növbədənkənar seçkilərə start verilməzdən 54 gün öncə, oktyabrın 23-də prezident administrasiyasının rəhbəri və bir neçə digər vəzifəli şəxslər tutduqları postdan çıxarıldı. Faktiki olaraq 1995-ci ildən bütün seçkilərin keçirilməsinə məsul olan Ramiz Mehdiyev növbədənkənar parlament seçkisinin təşkilindən rəsmən uzaqlaşdırıldı.

Prezident administrasiyasına yüksək vəzifələrə təyinat alan şəxslər əsasən gənc və geniş ictimaiyyətin tanımadığı şəxslər oldu. Bu şəxslərin əksəriyyətinin karyerası H.Əliyev fondu ilə bağlı olduğundan onları daha çox birinci vitse-prezidentin komandası kimi xarakterizə edirlər. Ümumiyyətlə 2016-cı il referendumundan sonra yüksək vəzifələrə təyinat alan şəxslərin mütləq əksəriyyəti cəmiyyətdə Mehriban Əliyevanın komandası kimi qəbul olunur. Sanki hakimiyyətin içərisində yeni alternativ komanda formalaşdırılır. Məntiqlə 9 fevral seçkisini də məhz bu yeni komanda keçirtdi.

Seçki necə keçdi? Əvvəlki seçkilərdən nə ilə fərqləndi?

Bütün parametrləri ilə növbədənkənar ənənəvi seçki keçirildi. Nə seçki öncəsi mühit, nə təbliğat-təşviqat mərhələsi, nə də seçki günü müsbət dəyişikliklərin şahidi ola bildik. Hətta seçkidən dərhal sonra nəticələrdən narazı qalan və şikayət edən namizədlərə etiraz etmək üçün imkan verilmədi. MSK-nın önündə  namizədlərə qarşı polis zorakılığı və qanunsuz saxlanmalar da oldu.

Seçki öncəsi mühit demokratik seçkilərin keçirilməsini mümkünsüz edirdi. Bütün instansiya seçki komissiyaları tamamilə hakimiyyətin nəzarətində idi. Ölkədə 130 siyasi məhbusun olmasını, sərbəst toplaşmaq azadlığının təmin edilməməsini, habelə, mətbuat və ifadə azadlığının olmamasını qeyd edə bilərik.

Həmçinin təbliğat-təşviqat mərhələsində də sərt məhdudiyyətlər yaradılmışdı. 2010-cu ildəki vəziyyətlə müqayisədə 2020-ci ildə imkanlar təxminən 18 dəfə məhdudlaşdırılıb. 2010-cu ildə namizədlərin seçicilərlə görüşməsi üçün açıq və qapalı yerlərin sayı 4930 olduğu halda, 2020-ci ildə  bu say 272 olub. Ölkədə 4500 kənd və qəsəbə olduğunu nəzərə alsaq, ölkə üzrə namizədlərin görüş yerinin 272 olması məhdudiyyətlərin miqyasını göstərirdi. 118 saylı Ağdam şəhər seçki dairəsinin seçicilərinin 80 faizi Bakıda yaşadığı halda, seçicilərlə namizədlərin görüşü üçün Bakıdan 330 km uzaqlıqda Bərdə rayonunda görüş yeri müəyyən edilmişdi. Qışın ən soyuq fevral ayında tələsik seçki  keçirilməsi də dolayısı ilə seçicilərə və namizədlərə əngəl yaratmaq üçün düşünülmüşdü.

İctimai televiziyada və dövlət televiziyasında namizədlərin pulsuz təbliğat və təşviqatına imkan verilmədi. İTV-nin namizədlər üçün müəyyən etdiyi pullu efir vaxtı ölkə reallıqlarında fantastik qiymət idi. Namizədlərə “Prime-time” zamanı 1 dəqiqə üçün müəyyən edilən məbləğ 4602 AZN  idi. Demokratik Təşəbbüslər İnstitutunun (İDİ)-nin seçki hesabatlarından aydın olur ki efirlər 100% iqtidarın təbliğatına xidmət edib.

Seçki günü də ənənəvi total qanun pozuntuları qeydə alındı. Seçki məntəqələrinin açılmasından səsvermənin başa çatmasına qədər, habelə səslərin sayılmasından protokollaşdırmaya qədər bütün mərhələlərdə kobud qanun pozuntuları baş verdi.

Yeni deputatlar kimdir və hansı keyfiyyətlərinə görə MM-ə gətirilib?

İqtidar cəmiyyətdə olan geniş narazılığı müxalifət və müstəqil namizədlərin vasitəsi ilə parlanmentə daşımaq istəmədi. Parlamentin tərkibinə kosmetik dəyişiklik edildi. Siyasi-sosial müzakirələrin parlamentdən kənarda aparılması kursu davam etdirildi. MM-ə 43 nəfər yeni şəxslər gətirilsə də 78 nəfər öncəki ənənəvi tərkibdir.

Yeni tərkibin hansı siyasi-ideoloji parametrlərə görə parlamentə gətirilməsini müəyyən etmək çox çətindir. Xüsusilə də mandat qazanmış 43 nəfər yeni şəxsin yalnız 9 nəfəri haqqında ictimaiyyətdə ümumi məlumatlar var. İnternet resurslarından aparılan axtarış nəticəsində 32 nəfər yeni deputatın barəsində hər hansı ictimai-siyasi məzmunlu məlumatlar yoxdur. İqtidarın qanunverici orqana gətirdiyi yeni şəxslərin əksəriyyəti cəmiyyətin sosial-siyasi problemlərinin müzakirəsində iştirak etməyib. Sosial şəbəkələrdə səslənən arqumentlərə istinad etsək, yeni seçilən şəxslərin əksəriyyəti birinci vitse-prezidentin komandasının üzvləridir.

Nəticə necədir? Nə ola bilər?

Təqribən iki ay öncə özünü buraxmaq haqqında qərar layihəsinin lehinə səs verən 99 deputatın 78 nəfəri və ya 79%-i yenidən MM-ə mandat aldı. Yerli və beynəlxalq ictimaiyyət növbəti dəfə iqtidarın siyasi islahat vədinin yerinə yetirilmədiyinin çox açıq şahidi oldu.

Onsuzda ölkə müxalifətinin əhəmiyyətli hissəsi və müstəqil vətəndaş cəmiyyətinin əksəriyyəti demokratik seçki keçiriləcəyinə inanmırdı. Etirazları təşkil etmək potensialı olan müxalifətin seçkilərdə iştirak etməməsi iqtidar üçün asan və azad seçki keçirmək fürsəti də yaratmışdı. Ancaq siyasi iradə demokratik seçki keçirməkdən çox uzaq oldu. Seçkidən xeyli öncə Milli Şura iqtidarın mandat verəcəyi deputatların siyahısını mətbuatda yaydı.

Cəmiyyət seçki prosesindən bir qədər də uzaqlaşdı. Ölkədə siyasi dəyişikliklərin seçki ilə baş tutmasına inam daha da azaldı. Müstəqil müşahidələr göstərdi ki bu seçkidə seçici fəallığı son 25 ilin ən aşağı göstəricisi oldu. İndiyədək iqtidara loyal yanaşan, islahat vədinə inanan, demokratik seçkiyə ümid edən insanlar və qurumlar da narazıların sırasına qoşuldu. Hakimiyyəti siyasi-psixoloji baxımdan daha da zəiflədəcək, nüfuzdan salacaq bir parlament formalaşdı.

  İqtidarın parlamenti yeniləmək planı ya hansısa səbəbdən baş tutmadı, ya da ümumiyyətlə belə bir məqsəd olmayıb. Hər iki versiyanı ciddi arqumentlərlə təhlil etmək mümkündür. Ancaq birmənalı şəkildə aydın olan məsələ budur ki, iqtidar daxilində şəxsən İ.Əliyevin iradəsinə zərrə qədər təsir edə bilən amillər yoxdur. Onu öz planından çəkindirən, tərəddüd yarada bilən heç bir təhlükə və ya qüvvə mövcud deyil. O, iqtidar komandasını istədiyi kimi yönləndirmək gücündədir.

Ölkə müxalifətini də inzibati zor aparatı vasitəsilə istədiyi vaxt əzir, həbs edir, zəiflədir. Bu istiqamətdə də iqtidarı ciddi narahat edən xüsusi məsələlər hələlik yoxdur.

Beynəlxalq təsirləri də həlledici saymaq üçün tutarlı arqumentlər gətirmək çətindir. Qərbin ara-sıra insan hüquq və azadlıqları ilə bağlı təzyiqləri iqtidarı geri çəkilməyə vadar edəcək səviyyədə deyil. Hətta Avropa Məhkəməsinin qərarlarını ən çox icra etməyən birinci ölkə Azərbaycandır. Qərbin enerji təhlükəsizliyində Azərbaycanın yeri və rolu da inkar edilməzdir.

Regional güclər kimi Rusiya və İran da ölkəmizdən istədiklərini asanlıqla alır. Nə Xəzərin hüquqi statusunun müəyyən edilməsində, nə "Şimal-Cənub" Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizi layihəsində, nə də qonşu dövlətlərin dini-milli və siyasi təhlükəsizlik məsələlərində mənfi rolu var.

Tələskənliyin və parlamentin yeni formalaşan qeyri-müəyyən tərkibinin səbəbləri iqtidarın hansısa özəl maraqları, qayğısı və planları ilə bağlı ola bilər. Növbəti seçkiyə qədər 9 ay gözləmək görünür iqtidar üçün hansısa əlavə risk yarada bilərdi. Siyasi islahat vədinə güvənib seçkidə namizəd və seçici kimi iştirak edən minlərlə fəal insanı narazı salmağın başqa məntiqli izahını tapmaq çətindir. 

Hazırkı şəraitdə iqtidar-müxalifət münasibətləri və cəmiyyət daxili münasibətlər sistemi gərginləşməyə doğru istiqamət götürüb. Yeni parlamentin cəmiyyətdə etimad qazanması real görünmür. Əhalinin bütün təbəqəsi bilir ki bu MM onun iradəsinin ifadəçisi ola bilməyəcək. Bu parlamentin qəbul edəcəyi qanunların legitimliyinə şübhə olduğundan cəmiyyətdə qanunlara hörmət bir az da itəcək.

İqtidar ölkədəki sosial-siyasi problemləri təkbaşına həll etmək gücündə deyil. Cəmiyyət irimiqyaslı siyasi fəallığa doğru gedir. İqtidar yalnız zor ilə prosesləri yönləndirməsi getdikcə çətinləşir. Cəmiyyətdə dayanıqlı sabitlik üçün hələ də siyasi vasitələrdən istifadə etmək niyyəti sezilmir.

Baş verənlərin təhlili göstərir ki, ölkədə fors-major siyasi situasiyanın yaranması ehtimalı çox yüksəkdir. Yaxın vaxtlarda  iqtidarın yeni siyasi-hüquqi təşəbbüslərinin də şahidi ola bilərik. Bu, məhkəmə-hüquq islahatları, yeni referendum və növbədənkənar seçkilər də ola bilər. Ölkə yeni və sabit sosial-siyasi dönəmə deyil, daha da mürəkkəb və ziddiyyətli dönəmə qədəm qoyur. Hazırkı durumun yaradacağı sosial-siyasi nəticələr ölkədə köklü dəyişikliklərə gətirib çıxara bilər.

Внеочередные парламентские выборы. Ожидания и итоги

Внеочередные парламентские выборы. Ожидания и итоги

Можно считать, что внеочередные парламентские выборы, в основном, состоялись. На официальном сайте Центральной избирательной комиссии (ЦИК) обнародованы результаты, достигнутые кандидатами в депутаты  Милли меджлиса (ММ) на 121 избирательном округе (ИО) из 125 по стране. Аннулированы итоги только по 4 ИО, а протесты по 10 округам расследуются в избирательных комиссиях. Независимо от результата расследования, кворум в ММ имеется. И уже можно провести анализ общих итогов.

Но, прежде всего, следовало бы выяснить, почему парламентские выборы были проведены досрочно? Какая цель при этом преследовалась? Какие  внутренние и внешние факторы вызвали  необходимость роспуска  ММ и проведения новых выборов?

По инициативе правящей  ПЕА, 2 декабря 2019 года Милли  меджлис принял обращение к Президенту Ильхаму Алиеву о роспуске  ММ, отметив, что это решение принято в поддержку курса Президента на реформы, в том числе, и в кадровой  сфере: «Для еще большего ускорения структурных и кадровых реформ, проводимых  во всех сферах государственной и общественной жизни, охвата ими всех ветвей государственной власти, необходимо совершенствовать деятельность также и Милли меджлиса, повысить ее эффективность, обновить, адаптировать ее к стратегии динамичного развития и всесторонних  глубоких реформ».

Ни для кого не секрет, что роль действующего до нынешних выборов  парламента в общественно-политических отношениях внутри страны была очень слабой. И поскольку ММ не был той структурой, которая создавала и регулировала бы систему правовых, общественных, экономических, политических, социальных отношений в стране, не имело сколь-нибудь особого значения, сколько и как он функционирует. С другой стороны, парламент безотлагательно и без  обсуждения принимал все законопроекты, спускаемые из Администрации Президента. Стало быть, официальные аргументы властей по поводу досрочных выборов нельзя было считать  обоснованными.

По сути, анализ общественно-политической ситуации, сложившейся  в Азербайджане, показывал, что в республике назрела необходимость в досрочных демократических парламентских выборах. Ибо в стране  верховенство закона и приоритет права отодвинуты на задний план, отсутствуют транспарентность, подотчетность, гражданское участие, общественный контроль, надежные гарантии соблюдения  прав и неприкосновенности собственности. Причем все это весьма негативно сказалось на  международном имидже страны.

К тому же, в политическом аспекте парламент стал дополнительной обузой не только для общества, но и для самой власти. За очень малыми исключениями, большинство депутатов отнюдь не осознавали своей юридической и моральной ответственности перед обществом, поступками и высказываниями усиливали недовольство в обществе и создавали для власти дополнительные проблемы. Незаконная предпринимательская деятельность депутатов, превращение их в привилегированных лиц, отстаивающих интересы чиновничьих олигархов, региональных кланов и иностранных групп влияния стали постоянными темами в  СМИ.

Анализ итогов внеочередных выборов показывает, что цель в проведении новых выборов не адекватна ни официальным аргументам правительства, и ни реальному социально-политическому состоянию общества. Так, например, 78 человек из числа  прежних членов парламента, самораспустившегося из-за неумения способствовать реализации резидентских реформ, вновь получили  депутатские мандаты благодаря мобилизации административных ресурсов.

Кто провел выборы? Вновь получившие назначение в исполнительные структуры или старые прежние кадры?

5 декабря 2019 года глава государства подписал распоряжение о роспуске Милли меджлиса V созыва и назначении досрочных выборов. А 23 октября, за 54 дня до начала внеочередных выборов, руководитель Администрации Президента и некоторые другие должностные лица были освобождены от занимаемых постов. Рамиз Мехтиев, который с 1995 года был ответственным за проведение всех выборов, фактически был официально отстранен от организации внеочередных парламентских выборов.

На высокие должности в Администрации Президента были назначены, в основном, молодые и не известные широкой общественности лица. А так как карьера многих из них связана с Фондом Г. Алиева, то их воспринимают как команду Первого вице-президента. Вообще-то, абсолютное большинство людей, назначаемых после референдума 2016 года на высокие должности, в обществе считают  командой Мехрибан Алиевой. Похоже, во власти формируется новая альтернативная команда. По логике, выборы 9 февраля и были проведены именно этим новым отрядом чиновников.

Как прошли выборы? Чем они отличались от предыдущих выборов?

Прошедшие выборы по всем параметрам были всего лишь внеочередными традиционными выборами. Ни предвыборная атмосфера, ни агитационно-пропагандистский этап, ни собственно день выборов не претерпели никаких позитивных изменений. Претендентам в депутаты, оставшимся недовольными результатами подсчета голосования, после выборов даже не дали возможность протестовать: против кандидатов, собравшихся было с этой целью перед ЦИК,  полиция применила насилие и провела незаконное задержание.

Предвыборная ситуация предопределила невозможность  демократических выборов. Избирательные комиссии всех инстанций находились под полным контролем властей. На тот день в стране насчитывалось 130 политзаключенных, не были обеспечены свободы собраний, печати и  выражения.

Жесткими ограничениями отличался также агитационно-пропагандистский период. По сравнению с ситуацией 2010 года, в  2020 году возможности здесь были ограничены почти в 18 раз. Если тогда для встречи кандидатов с избирателями было выделено 4930 мест, то в этом году их количество составляло всего 272 единицы. Эта цифра хорошо характеризует масштаб ограничений с учетом того, что  в стране насчитывается 4500 деревень и поселков. Другой, не менее яркий пример: для встречи кандидатов с электоратом Агдамского избирательного округа № 118, 80% которых проживают в Баку, было выделено место в Бардинском районе, то есть в 330 км от столицы. Решение о поспешном проведении выборов в феврале – в самый холодный месяц зимы, было принято также с целью создания трудностей  для избирателей и кандидатов.

Как на государственном, так и на общественном телевидении (ОТВ) кандидатам  не было представлено бесплатное эфирное время для предвыборной агитации, а стоимость платного времени, установленная на ОТВ для них, была фантастической: 1 минута в прайм-тайм за 4602 маната. Как следует из отчета  Института демократических инициатив (İDİ), 100% передач  служили агитации властей.

В день выборов на всех их этапах – с момента  открытия избирательных участков до завершения голосования, а также при  подсчете голосов – также были отмечены традиционные тотальные грубые нарушения закона.

Кем являются новые депутаты и благодаря каким качествам их привели в парламент?

Власти не хотели, чтобы  оппозиция и независимые кандидаты привнесли собой  в парламент накопленное в обществе достаточно сильное недовольство. В составе Милли меджлиса были произведены  косметические изменения. Курс на проведение политико-социальных дискуссий за пределами парламента был продолжен. Хотя в ММ приняли 43 новых лиц,  78 членов парламента  – это «старые» депутаты из прежнего традиционного состава.

Очень сложно определить, по каким политико-идеологическим параметрам новый состав был введен в парламент. В частности, общественность имеет общее представление только о 9 человек из 43 новичков, получивших мандат. Поиск в Интернет-ресурсах хоть какой-нибудь  информации общественно-политического содержания о 32 новых депутатах оказался безрезультатным. Большинство лиц, приведенных властями в законодательный    орган, не участвовало в обсуждении социально-политических проблем общества. Согласно аргументам, используемым в социальных сетях, большинство вновь избранных депутатов ММ являются членами команды Первого вице-президента.

Каковы итоги? Что может произойти в дальнейшем?

Небезынтересно, что 78 (или 79%) из 99 депутатов, проголосовавших почти два месяца назад за проект постановления о самороспуске ММ, вновь были избраны в парламент. Местная и международная общественность убедились в том, что власти в  очередной раз не выполнили обещания провести политические реформы.

Впрочем, и без того значительная часть оппозиции страны и большинство независимого гражданского общества не верили, что будут проведены демократические выборы.  Но то, что оппозиция, способная организовать протесты, не принимала участия на выборах,  давало властям возможность сделать их легкими и свободными. Однако для проведения демократических выборов не хватило политической воли. Задолго до выборов Национальный совет обнародовал в прессе список депутатов, которым власти  вручат мандат.

Общество оказалось еще больше отчужденным от избирательного процесса. Веры в то, что в стране через выборы можно добиться  политических изменений, стало еще меньше. Независимые наблюдения показали, что на нынешних выборах активность избирателей была самой низкой за последние 25 лет. Ряды недовольных пополнились людьми и структурами, которые до сих пор были лояльны властям, верили в обещание реформ и надеялись на демократические выборы. Сформировался парламент, который еще больше ослабит власть в политико-психологическом аспекте и  дискредитирует ее.

Похоже, планы правительства обновить парламент  или по какой-то причине провалились, или таковых вообще не было. Обе версии могут быть проанализированы с привлечением серьезных аргументов. Но однозначно ясно одно: в структуре власти нет факторов, могущих хоть в малой степени повлиять на волю лично И.Алиева. Нет никакой силы или угрозы, которы могли бы заставить его отказаться от своего плана или усомниться в нем. Он в состоянии управлять властной  командой по своему усмотрению.

Он в любое время с помощью своего административного аппарата может подавлять, сажать в тюрьмы,  обескровливать оппозицию страны. И в этой сфере особых вопросов, вызывающих серьезную обеспокоенность  властей, пока нет.

Также трудно привести веские  аргументы в пользу того, что международное влияние имеет решающее значение. Давление Запада, оказываемое время от времени в связи с ситуацией в области прав и свобод человека в стране, недостаточно  серьезное, чтобы заставить власти отступить. И одной из стран, больше всех невыполняющих решений Европейского суда, является Азербайджан.

Вместе с тем, нельзя отрицать место и роль Азербайджана в обеспечении энергетической безопасности Запада.

Как региональные силы Россия и Иран легко получают от Азербайджана желаемое. Ни в определении правового статуса Каспийского моря, ни в проекте Международного транспортного  коридора «Север-Юг», ни в вопросах религиозно-национального характера или политической безопасности соседних стран он не играет негативной роли.

Поспешность в проведении выборов в ММ и неопределенность состава  вновь формирующегося парламента могут быть обусловлены некоторыми специфическими интересами, проблемами и заботами властей. Возможно, 9 месяцев, остающиеся до  очередных выборов, были чреваты  для властей дополнительными рисками. Трудно найти другое логическое объяснение действиям, вызвавшим недовольство тысячи активных людей, поверивших обещаниям политической реформы и участвующих на выборах в качестве кандидатов и избирателей.

В нынешних условиях в отношениях между властями и оппозицией, а также в системе взаимоотношений внутри общества складывается тенденция нарастания напряжения. Завоевание новым парламентом доверия общества не представляется возможным. Все слои населения понимают, что данный ММ не может быть выразителем их  волеизъявления. Сомнение в легитимности законов, которые будут  приниматься этим парламентом, приведет к дальнейшей потере в обществе уважения к законам.

Власти не в состоянии  в одиночку решить стоящие перед страной социально-политические проблемы. Общество движется к широкомасштабной политической активности. Властям все труднее только силой переориентировать происходящие в республике процессы в нужном им направлении. Все еще не видно, что для обеспечения устойчивой стабильности в обществе власти намерены использовать политические средства.

Анализ происходящих в Азербайджане событий показывает, что вероятность возникновения форс-мажорных обстоятельств в стране очень высока. В ближайшем будущем мы можем стать также свидетелями новых политико-правовых инициатив властей. Это могут быть  судебная реформа, новый референдум или внеочередные выборы. Республика вступает не в новый и стабильный, а в еще более сложный и противоречивый социально-политический этап. И возможные социально-политические последствия сложившейся ныне ситуации могут привести к кардинальным изменениям в стране.

Early parliamentary elections. Expectations and results.

Early parliamentary elections. Expectations and results

The extraordinary parliamentary elections can be considered mostly completed. In 121 out of 125 constituencies across the country, the results attained by the members of the Milli Majlis (MM) are published on the official website of the CEC. The results of only 4 constituencies were canceled. In addition, complaints on 10 constituencies are being investigated by the ConECs. Regardless of the outcome of the complaints, the MM has quorum. It is now possible to analyze the overall results.

First, let us clarify why early parliamentary elections were decided to hold? What was the purpose here? What were the internal and external factors that required the dissolution of the MM and the conduct of new elections?

On December 2, 2019, at the initiative of the ruling party, the NAP, the MM made an appeal to President Ilham Aliyev for the dissolution of the MM. The appeal said that the decision was made to support the president’s course of reforms and personnel reforms.

“There is a need for the MM to improve its activities, to increase its efficiency, to renew, to adapt to the strategy of dynamic development and comprehensive reform in order to further accelerate the structural and human resources in all spheres of state and public life, to cover all the branches of state power.”

It was no secret that the current parliament’s role in the country's social and political relations was very low. Since the MM was not a body that created and regulated the domestic system of legal, social, economic, political, social relations, it did not matter how long or how it functioned. On the other hand, MM passed all draft laws coming from the Presidential Administration immediately and without deliberation. Consequently, it would not be reasonable to consider the official arguments of the authorities regarding early elections.

In fact, the analysis of the social and political situation in the country required the early democratic parliamentary elections. The rule of law and the superiority of law in the country are neglected. There is no transparency, accountability, civic engagement, public control, a reliable guarantee of rights and property. The country’s international image has been greatly damaged.

At the same time, parliament has become an additional burden not only politically for the community, but also for the government itself. With very few exceptions, the majority of MPs did not understand their legal and moral responsibility to the community. Their actions and discourses have deepened the discontent in society and have created additional problems for the authorities. Deputies’ illegal business activities, their transformation into privileged persons representing the interests of oligarchs, regional clans, and foreign influence groups have always been on the press agenda.

An analysis of the results of early elections shows that the purpose of the new elections is neither adequate to the official arguments of the government nor to the real social and political situation in society. 78 deputies who resigned because they were unable to keep up with the President’s reforms were re-mandated by the mobilization of administrative resources.

Who conducted the election? New appointments to executive structures or old personnel?

On December 5, the head of state signed an order to dissolve the fifth convocation of the MM and to call early elections. 54 days before the start of early elections, the head of the presidential administration and several other officials were removed from the post on October 23. In fact, Ramiz Mehdiyev, who has been responsible for the conduct of all elections since 1995, was officially removed from the organization of early parliamentary elections.

Those who were promoted to senior positions in the presidential administration were mostly young and not generally known by the general public. The majority of these people are more likely to be described as the team of the First Vice President since their careers are related to the Heydar Aliyev Foundation. Generally, the absolute majority of people who have been promoted to senior positions after the 2016 referendum are regarded in society as Mehriban Aliyeva’s team. As if a new alternative team is being formed within the government. In all reason, this new team has the February 9 elections held.

How was the election? How did it differ from previous elections?

Traditional early election was held with its all parameters. In neither the pre-election environment nor the campaign phase nor the election day, we saw any positive changes. Even after the election, candidates who were dissatisfied with the results and complained were not given the opportunity to protest. In front of the CEC, there happened police harassment and illegal detention against candidates.

The pre-election environment made the conduct of democratic elections impossible. All instances of election commissions were completely controlled by the authorities. We can note the presence of 130 political prisoners in the country, the lack of freedom of assembly, and the lack of freedom of the press and expression.

There were also severe restrictions on the campaign phase. Compared with the situation in 2010, the opportunities have been restricted by almost 18 times in 2020. While the number of open and closed places for candidates to meet with voters in 2010 was 4,930, this number was 272 in 2020. Given that there are 4,500 villages and settlements in the country, 272 meeting places for candidates across the country indicate the scale of the restrictions. While 80 percent of voters from the Agdam District Constituency No.118 live in Baku, a meeting place was allocated in Barda district, 330 km away from Baku, for candidates to meet with voters. Conducting hasty elections in the coldest winter of February was also indirectly intended to impede voters and candidates.

The free campaign of candidates on public television and state television was not permitted. The paid airtime set by the ITV for the candidates was a fantastic price in the realities of the country. The price set for candidates during “prime time” was 4,602 AZN per 1 minute. Election reports of the Institute for Democratic Initiatives (IDI) show that the 100% of the broadcasts have served the government.

Traditional total violations were also observed on election day. From the opening of polling stations to the end of voting, as well as from the vote counting to protocoling, there occurred severe violations at all stages.

Who are the new deputies and for what qualities were they brought to the MM?

The government did not want to bring widespread dissatisfaction in society to the parliament through opposition and independent candidates. Cosmetic changes were made to the parliament. The course of conducting political and social discussions outside the parliament continued. Although 43 new people were brought to the MM, 78 were the previous ones.

It is very difficult to determine due to which political and ideological parameters the new composition was brought to the parliament. Specifically, the public has general information about only 9 of the 43 new persons who received the mandate. As a result of a search of Internet resources, there is not any social and political information about 32 new deputies. Most of the new persons, who were brought to the legislative body, did not participate in the discussion of social and political problems of society. Based on the arguments made on social networks, most of the newly elected members are members of the team of the First Vice President.

How is the result? What can happen?

Almost two months ago, 78 of the 99 deputies, that is 79%, who voted in favor of the draft decision to dissolve itself were re-elected to the MM. The local and international community has once again witnessed very clearly that the government’s promise of political reform has not been fulfilled.

Already a significant part of the country’s opposition and the majority of independent civil society did not believe that democratic elections would be held. Non-participation of the opposition, which has the potential to organize protests, in the elections also provided an opportunity for the authorities to hold easy and free elections. However, the political will was far from democratic elections. Shortly before the election, the National Council published in the press a list of MPs that the government would mandate.

The society has been a little further away from the election process. The confidence that political changes in the country would have taken place in the elections has further diminished. Independent observers have shown that voter turnout in this election was the lowest for the past 25 years. So far, people and institutions who have been loyal to the government, have faith in the promise of reform, and hope for democratic elections have joined the ranks of the discontented. A parliament has been formed that will weaken its power politically and psychologically and discredit its authority.

The government’s renewal plan for the parliament did not come to fruition either for any reason or because there has never been such a goal at all. Both versions can be analyzed with serious arguments. But one thing that is clear is that there are no factors within the government that can personally influence I.Aliyev’s will. There is no threat or force that can have him bewared of his plan and create hesitation. He has the power to direct his government team as he wishes.

The opposition of the country is also suffered, imprisoned, and weakened through his administrative force resources whenever he wants. In this regard, there are no specific issues that are of serious concern to the authorities.

It is also difficult to provide consistent arguments to think of international influences as decisive. West’s occasional pressures on human rights and freedoms are not at the level that would force the government to withdraw. Even Azerbaijan is the first among the countries that do not follow the decisions of the European Court. The place and role of Azerbaijan in the West’s energy security are also undeniable.

Russia and Iran, as regional powers, easily receive what they want from our country. It does not have any negative role either in determining the legal status of the Caspian Sea or in the “North-South” International Transport Corridor project or in the religious, national, and political security issues of its neighboring countries.

The reasons for the hurriedness and the newly formed uncertain composition of the parliament may be due to the government's own private interests, concerns, and plans. It seems that waiting 9 months until the next election could pose some additional risk to the government. It is difficult to find another logical explanation for the resentment of the thousands of activists who run for the election as candidates and voters, following the promise of political reform.

Under the current circumstances, the government-opposition relations and the system of internal relations of society are heading towards tension. It does not seem realistic for the new parliament to gain public confidence. All segments of the population know that this MM cannot be an expression of their will. Respect for the laws in the community will be lost a little more because of the doubts in the legitimacy of laws passed by this parliament.

The government is not able to solve the country’s social and political problems alone. The society is moving towards the large-scale political activity. It is becoming increasingly difficult for the authorities to control the processes by force alone. There is still no intention of using political means for the sake of sustainability in society.

Analysis of what has happened shows that the probability of occurrence of the force majeure political situation in the country is very high. In the near future, we can witness new political and legal initiatives of the government. This could include judicial and court reforms, new referendums, and early elections. The country is embarking on a more complex and controversial era, rather than a new and stable socio-political era. The social and political consequences of the current situation can lead to fundamental changes in the country.