20 yanvar xalqımızın istiqlal mübarizəsinin qızıl səhifəsidir.

Hər il qanlı 20 yanvarın ildönümündə bu barədə qızğın müzakirələr açılır, ziddiyyətli fikirlər səslənir. Bu sətrlərin vətənpərvər və dəyərli gənclərimiz üçün çox maraqlı olacağını nəzərə alaraq yazıram. Ətraflı yazmaqda yeganə məqsədim xalqımızın həmişə qorxaq, aciz, bədbəxt gündə olduğunu düşünənlərə, o gecə insanların aldadıldığını deyənlərə həmin qanlı gecənin canlı şahidlərindən birinin cavabıdır.

1990-cı ilin qanlı 19 yanvar gecəsi hər kəsin yaddaşında silinməz iz buraxıb. Xüsusilə də o saatlarda küçələrdə olan, səhərə kimi yaralılara kömək edən insanların fədakarlığı və qəhrəmanlığı öyülməyə layiqdir. Biz xalq olaraq o gecə əsil qəhrəmalıq nümunəsi yaratdıq, keçmiş sovet ordusunun generalları əliyalın dinc insanların iradəsi qarşısında mənəvi baxımdan məğlub oldu və qürurları əbədi sındırıldı. Azərbaycanın təkrar istiqlalına gedən yolda 20 yanvar böyük mübarizə tarixinin qızıl səhifəsidir.

1989-cu ilin sonlarından tələbə könüllü özünümüdafiə dəstələri yaradıb sərhəd bölgələrində erməni hücumlarının qarşısını almağa getmişdik. Sərhədyanı rayonlarda, Gəncədə və DQMV-də “Fövqəladə vəziyyət” elan edildiyi üçün artıq Bakıya dönmək əmri almışdıq. Bəzi vacib səbəblərə görə Qubadlı rayonunu ən son tərk edən tələbələrdən biri idim. Günorta Qubadlının Mahrızlı kəndində Hüseyn adlı tələbə yoldaşımızın evində qısamüddətli qonaq olduqdan sonra mənə tapşırılan işləri həll edib 1990-cı ilin 17 yanvarında sazaqlı, şaxtalı bir gecədə Bakıya doğru yola çıxdım. Əynimdə xüsusi geyim (tələbə inşaat formasını hərbi paltar kimi istifadə edirdik) və iki silah olduğu üçün gecə bir yük maşını ilə Fizuliyə, ordan isə bir tanışla Sabirabada gəldim. Bizimlə bərabər Qubadlıda keşik çəkən sabirabadlıların komandiri Yaqub kişinin dediyi adama silahları verib, gecə saat 4-də onların müəyyən etdiyi “moskviç”lə Bakiya çıxdım.

18 yanvarda hələ hava tam açılmamış səhər tezdən artıq Bakıda idim. Şəhərdə 13 yanvardan davam edən gərginlik hələ də hökm sürürdü. Hərbi uniforma kimi istifadə etdiyimiz xüsusi geyimdə Milli Müdafiə Şurasının könüllüləri kimi fəaliyyətə başladıq. Heç bir neçə saatlıq istirahət etməyə də zaman olmadı. Əsas məqsədlərdən biri Bakının dinc erməni sakinlərinin öldürülməsinə imkan verməmək, ikinci məqsəd isə hərbi hissələrin önündə və şəhərin müxtəlif yerlərində yaradılmış “istehkam”larda növbə çəkmək idi. Hərdən tanınmış hərəkat liderləri bu “istehkam”lara yaxınlaşır, müxtəlif təlimatlar verərək gedirdilər. (O şəxslərin kimliyi və verdikləri təlimat barədə yazmayacağam)   

Neçə günün gərginliyindən, yuxusuzluğundan çox yorulduğuma görə səhər tezdən özümü güclə yataqxanaya çatdırıb yatdım. Təqribən saat 17-18 radələrində Laçındakı dəstəmizin komandirlərindən Seymur Babayev və kimya fakultəsinin tələbəsi Nurməmməd bəy otağıma gəlib məni yuxudan oyatdılar. Həmin saatlardan etibarən bir qrup BDU tələbəsi ilə "Salyan kazarması"nın arxa qapısında qurulmuş "istehkam"da keşik çəkməyə başladıq. Keşik çəkdiyimiz yerə “Xəzər” kinoteatrı tərəfdən piyada keçidi, “Olimp” mağazasına tərəf isə maşın yolu var idi. Hərbi hissənin bu darvazasının önünə bir benzin daşıyan “benzovoz” maşını da saxlamışdılar ki hərbiçilərin şəhərə çıxmasına əngəl olsun. İçərisində heç kimin olmadığı bu “benzovoz”u kimin gətirdiyini bilməsəm də, bura gələndə içərisində benzin olduğunu dedilər və ehtiyyatlı olmağımız barədə təlimat verildi.

Mən də bu darvazanın qarşısında dayanan əsas şəxslərdən biri idim. Şəhərin müxtəlif yerlərindən intensiv atəş səsləri eşidilir, xeyli yaralı və şəhidlərimizin olduğu xəbəri gəlirdi. Bizim olduğumuz yerdə sakitlik bir anda pozuldu, “həyacan siqnalı” ilə hərbi hissənin içərisində səs-küy qopdu, zirehli texnikalar gurultu ilə bu darvazaya doğru gəlirdi. Tank darvazanı “benzovoz”un üstünə aşırıb dayandı. Tankların şəhərə çıxmasına əngəl yaratmaq üçün benzin maşınına od vurmaq üçün cəld irəli atıldım və “kranı” açıb bir az kənardan kibriti çəkib ora atdım. Amma “benzovoz”un çənində benzin əvəzinə su olduğu üçün yanğın baş vermədi. İkinci dəfə təkrar edəndə artıq tank hərəkətə başladı. “Benzovoz”un altında əzilməkdən bir anda qurtuldum.

Tank qarşısında olan hər şeyi əzib atmağa başladı. Biz güllə yağışı altında ordan qaçmağa məcbur olduq. Fizika fakultəsində 2-ci kurs tələbəsi olan tovuzlu Tağı adlı yoldaşımız başından yüngül güllə yarası aldı. Onu bir maşınla yataqxanaya yola salıb özümüz Səttarxan adına zavodda yerləşən qərargaha getmək üçün bir " Jiquli-011" markalı ağ maşına əyləşdik. Maşının ön oturacağında bir milis nəfəri, arxada isə 4 nəfər oturmuşduq. Əslən Kələkidən olan tələbə yoldaşım Shaman Rustemov, hal-hazırda Şeyxülislamın mühafizə xidmətinə rəhbərlik edən Səxavət adlı tələbə yoldaşımız, bir tanımadığım şəxs və mən maşında idik.  "Olimp" mağazasının qarşısında əyləşdiyimiz maşını atəşə tutdular. Sürücü əlindən yaralansa da özünü itirmədi. (Əgər o maşının sahibi sağdırsa və bu olayı xatırlayırsa, mütləq görüşmək istəyərdim) Maşını yolun içində saxlayıb özümüzü yerə atdıq. Maşın deşik-deşik olsa da biz salamat qurtarmışdıq. Qəribə bir hiss keçirirdim. Səxavət yaralanmadığına inana bilmirdi. Elə bilirdi ki ona güllə dəyib. Hətta maşının yanında uzandığımız yerdə onun bədənini yoxlamalı oldum ki yaralanmadığına tam əmin olaq. Güllə yağışı ara verən kimi yolu qaçaraq keçməyə başladıq. Bizimlə bərabər xeyli insan da yolu keçməyə çalışırdı.”Olimp” mağazasının qarşısında düz yolun sonunda, mağazanın tinində bir nəfər ortayaşlı şəxs gülləyə tuş gəldi və yıxıldı. Güllələr yağış kimi yağırdı. Qarşımda yıxılan bu adamı qaldırmaq üçün əl uzatdım. Üzümə baxıb “qorxma” dedi və elə ordaca son nəfəsini verdi. Şahmərdan və bir neçə nəfərlə onu mağazanın yanına çəksək də artıq yaşamırdı.

Səxavət orda bizdən ayrılsa da Şahmərdanla səhərə kimi küçə və meydanlarda bir yerdə olduq. Sovet ordusu işıq gələn evlərə və dinc insanlara atəş açırdı. Şəhər qaranlığa qərq olmuşdu. Biz ora çatanda qərargahda bir tələbə yoldaşımızla (hazırda millət vəkilidir) rastlaşdıq. Qərargahdan bəzi şeyləri çıxarmaq üçün gəlmişdi. Şahmərdan bəylə səhərə qədər çox dəhşətli hadisələr gördük və təsadüfən sağ qalmışdıq. Təxminən səhər saat 6-dan sonra ordu tədricən çəkilməyə başladı. Biz yarımçıq bir tikintiyə daxil olub ora sığındıq. Əynimdəki hərbi geyimə görə səhər yataqxanaya qayıda bilmirdim. Bir nəfər yaşlı adam öz uzun paltosunu soyunub mənə verdi və özü pencəkdə yataqxanaya kimi yanımca gəldi.  Əsgərlər məni formada görməsin deyə yataqxanaya kimi o kişinin paltosu ilə gəlmişdim. Yalnız səhər saat 10-dan sonra yataqxanaya qayıda bildim. Yataqxanada qalan tələbələr ən gec məndən xəbər tutmuşdular. Hətta məni görəndə yataqxanadakı qızların necə ağladığı hələ də gözlərimin önündədir. Uşaqlar o gecə mənim etdiklərimi yataqxanada danışdıqları üçün heç kim sağ qaldığıma inana bilmirdi. Ordu tələbə yataqxanalarını üzükqaşı kimi mühasirəyə almışdı. Bir neçə gün yataqxanalarda heç kim işıq yandırmadı, hər yer qaranlığa qərq olmuşdu. 22 yanvarda milyonlarla insan qorxmadan şəhidlərin dəfnində iştirak edəndə sovet rəhbərliyi rəsmən mənəvi məhv oldu. Ordu hissələri bu dəfə dinc insan selinin qarşısından başıaşağı geri çəkilməyə başladı.

Allah şəhidlərimizə rəhmət eləsin. Azadlıq uğrunda cəsarətlə savaşanlara Allah yardımçı olsun. Biz ali ideyaları qalib gələn qürurlu bir xalqıq. Yaşadığımız bu böhranlı halımızdan da çox keçməz əbədi qurtulacağıq. Yetər ki hər birimiz öz dəyərimizi bilək, öz gücümüzə inanaq və xalqımızın müqəddəs dəyərlərinə sahib çıxaq!