Putinin yenidən prezident seçilməsi
Rusiyanın gələcəyinə necə təsir edəcək?
Rusiyada
növbəti prezident seçkiləri başa çatdı. Gözlənildiyi kimi Vladimir Putin
dördüncü dəfə prezident kürsüsünə sahib oldu. Rusiya dünyanın böyük dövlətlərindən
biri olsa da, bu seçki prosesi dünya gündəmində xüsusi müzakirələrə səbəb
olmadı.
Məsələnin mahiyyəti çox sadədir. Rusiyada prezident
seçkisinin nəticəsini öncədən hər kəs bilirdi. Nəyin bahasına olursa-olsun
Putunin prezidentliyinin davam edəcəyi aydın idi. Qeyri-azad ölkələrin hamısında
oxşar siyasi proseslər yaşanır. Bu baxımdan Rusiyadakı son seçki kampaniyasının
və onun nəticəsinin xüsusi analizini aparmağa zərurət qalmayıb.
Avtoritar rejimlərin hakim olduğu ölkələrdə seçkilər
demokratik dəyişiklik üçün siyasi vasitə sayılmır. Əksinə, antidemokratik
rejimi möhkəmləndirmək, müxalif düşüncəli insanlara ümidsizlik aşılamaq, siyasi
rəqabət mühitini nəzarətdə saxlamaq üçün bir vasitədir. Bu baxımdan Rusiyada başa
çatan seçkidə gözlənilməz heç nə baş vermədi.
İndi əksəriyyəti düşündürən suallar seçkinin nəticələri
ilə bağlı deyil. Rusiyanı yaxın və uzaq gələcəkdə nə gözləyir? Putun
administrasiyası xarici və daxili siyasətində hansısa köklü dəyişiklik edəcəkmi?
Son illər Rusiya yalnız aqresiv siyasəti ilə
dünyanın diqqət mərkəzindədir. Beynəlxalq hüquqa məhəl qoymadan qonşu dövlətlərin
ərazi bütövlüyünə təcavüz edir. Əksəriyyət münaqişə bölgələrində baş roldadır.
Aqresiv hərbi-siyasi bəyanatları ilə dünyanı təhdid edir.
Rusiyanı diplomatik yollarla cilovlamağın çətinləşdiyini
anlayan Qərb dövlətləri artıq sistemli şəkildə anti-Rusiya siyasəti həyata
keçirməyin zəruriliyini qəbul edirlər.
Çağdaş Rusiyanın daxili və xarici siyasəti öz
tarixinin ən böhranlı dönəminə qədəm qoyub. Rusiyada prezident seçkiləri məhz
belə bir gərgin dövrə təsadüf etdi.
Ölkə xaricdən sanksiyalar, iqtisadi-siyasi təcrid və
psixoloji basqı altindadır. Daxildə isə əhalinin sosial durumu günbəgün pisləşir.
Putin administrasiyasına cəmiyyətin fəal
kəsiminin etimadı sürətlə azalır. Müxalifət təşkilatlanır və cəmiyyətə təsir
imkanları böyüyür.
Rusiya çox böyük problemlərin astanasındadır. Hökumət
bu böhranlı durumdan itkisiz çıxmaq üçün hansı yolu seçəcək? Beynəlxalq müstəvidə
köklü siyasət dəyişikliyi etməsi mümkündürmü? Daxildə demokratik siyasi-iqtisadi
islahatlar aparacaqmı? Cəmiyyəti dövlət idarəetməsində fəal iştirakçıya çevirmək
yolu tutacaqmı? Əgər islahatlar aparılsa, bu hansı nəticələrə gətirib çıxara
bilər? Cəmiyyəti daha da basqıçı siyasətlə təcrid etmək yolunu davam etmək nə qədər
effektli olacaq?
Bu sualların cavabını zamanın öhdəsinə buraxaq. Putin
administrasiyasının yaxın dövr üçün proqramlarını analiz edərkən çox məsələlər
aydın olacaq.
İndi isə bəzi ehtimallara nəzər salaq.
Rusiyanın Suriyadan çıxması onun süqutunun
başlanğıcı ola bilər. Dünyanın ən nəhəng rəqabət dənizi olan Aralıq dənizində
mövcudluğuna ağır zərbə dəyər. İqtisadi, siyasi və hərbi baxımdan qolobal əhəmiyyətini
tam itirər. Odur ki Rusiya Orta Şərqdə mövcudluğunu saxlamaq üçün bütün vasitələrə
əl atacaq. Həmçinin, Asiyada əzəli müttəfiqləri Çin, Şimali Koreya və İran ilə
Qərbə qarşı yeni aktiv müqavimət müstəvisi formalaşdırmağa cəhd edəcək.
Bununla yanaşı, “yaxın xaric” adlandırdığı keçmiş
sovet respublikaları ilə bağlı öz iddialarından da asanlıqla geri çəkilməsi
mümkün deyil. Əksinə, bu istiqamətdə yeni hərbi-siyasi həmlələri artıracağı
istisna deyil.
Avropa Birliyi-Rusiya münasibətləri gərgin olsa da,
tərəflər hələ ehtiyyatlı yanaşmasını davam etdirir. Ancaq Rusiyanın aqresiv bəyanatlarından
narahatlıq artmaqdadır. ABŞ və AB-nin Rusiya ilə ziddiyyətlərinin dərinləşməsi
getdikcə yüksəlir.
Putin adminstrasiyasının daxili siyasətində də
ciddi dəyişiklik mümkün deyil.
Demokratik siyasi-iqtisadi islahatlar aparılması
üçün əlverişli fürsət itirilib. İqtisadi-siyasi durum və beynəlxalq konyuktura artıq
Rusiyanın əleyhinə inkişaf edir. İndiki situasiyada cəmiyyəti dövlət idarəetməsində
fəal iştirakçıya çevirmək ölkədə idarəedilməz kütləvi proseslərə yol aça bilər.
Cəmiyyət üzərində basqını artırmaq da eyni dərəcədə
risklidir. Beynəlxalq təcridin intensivləşdiyi bir vaxtda cəmiyyəti daha da sıxmaq
əks effekt doğura bilər. İndi Rusiyda da sosial şəbəkələr, sosial media
alternativ təbliğat müstəvisi kimi çox populyardır. Cəmiyyətin fəallaşmasında
bu resurs önəmli rol oynayır.
Habelə, yaşlı nəsildən fərqli olaraq gənclərin müasir
sosial-siyasi proseslərə yanaşması Rusiya hökumətinin istəklərinə uyğun gəlmir.
Sosial problemlərin artmasına cəmiyyətin reaksiyası da birmənalı deyil. Bu durum
etirazlara yol aça bilər. Rusiya hökuməti yalnız yeni irimiqyaslı hərbi-siyasi
ziddiyyətlərlə cəmiyyəti monipulyasiya edə bilər.
Təhlillər göstərir ki, nə Putin administrasiyası ənənəvi
siyasətindən asanlıqla geri çəkiləcək, nə də Qərb. Ancaq nəzərə almaq lazımdır
ki Rusiyanın resursları bu gərginliyi uzun müddət sürdürməyə yetərli deyil. Zamanla
Rusiyanın antidemokratik rejimi zəifləyəcək və siyasi gücünü itirəcək.
İstənilən halda Rusiya çox böyük dövlətdir və onun
yürütdüyü siyasətin regiona ciddi təsirləri var. Azərbaycanın da daxil olduğu
region çox mürəkkəb geosiyasi proseslərin ərəfəsindədir. Xüsusilə də Qarabağ
probleminin həlli istiqamətində Azərbaycan hökuməti daha fəal siyasətə üstünlük
verməlidir. Rusiya ilə münasibətlərdə məsafəli davranmalı və yalnız ölkənin təməl
maraqları əsas götürülməlidir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder